Kancelaria Prezydenta RP informuje, że Prezydent RP w zgodzie z art. 139 Konstytucji może wystosować prawo łaski. Jednakże w przypadku osób skazanych przez Trybunał Stanu, prawo łaski nie może zostać wystosowane.
Prawo łaski stosowane jest w szczególny sposób wobec osób skazanych przez sąd powszechny za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, w zakresie kary lub środków karnych wymierzonych wyrokiem.
Aby skorzystać z prerogatywy prawa łaski, należy wystąpić z odpowiednim wnioskiem do Prezydenta RP.
Według orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, art.139 Konstytucji RP umożliwia stosowanie prawa łaski nawet przed uprawomocnieniem się wyroku w postaci abolicji indywidualnej.
Konstytucyjne pojęcie prawa łaski obejmuje szerszy zakres znaczeń niż pojęcie ułaskawienia, które jest związane z procedurą opisaną w Kodeksie postępowania karnego.
Akt łaski może być stosowany, jeśli skutki wyroku są zbyt dotkliwe, jeśli zachodzą wyjątkowe okoliczności lub jeśli wymagają tego względy humanitarne lub sprawiedliwości, których nie można wyegzekwować zgodnie z postępowaniem sądowym.
Akt łaski, który jest konstytucyjnie określoną kompetencją Głowy Państwa, nie jest podległy żadnej formie kontroli. Prezydent ma prawo samodzielnie wykonywać swoje konstytucyjne uprawnienie do stosowania łaski i decydować o ułaskawieniu lub odmowie zastosowania tego prawa bezpośrednio.
Konstytucja w art. 144 ust. 2 uznaje prerogatywę Głowy Państwa, jaką jest prawo łaski, zwalniając prezydenta z konieczności uzyskania kontrasygnaty zgody Prezesa Rady Ministrów. Świadczy to o wyjątkowości i autonomii tego aktu, wolnego od jakiejkolwiek kontroli.
Kodeks postępowania karnego określa procedurę ułaskawienia po uprawomocnieniu się wyroku.
Proces podejmowania decyzji w sprawie przyznania lub nie przyznania ułaskawienia musi być poprzedzony dokładnym zapoznaniem się z kompletem dokumentów związanych z osobą skazaną, w tym wyrokiem, jego uzasadnieniem, wywiadami środowiskowymi, opiniami administracji z zakładów karnych, opiniami sądów oraz wnioskiem Prokuratora Generalnego.
Na mocy art. 565 § 2 K.p.k., prośby o ułaskawienie są przekazywane Prokuratorowi Generalnemu w celu ich rozpatrzenia zgodnie z postanowieniami art. 561 K.p.k. (tzw. „tryb pierwszy”) lub art. 567 § 2 K.p.k. (tzw. „tryb drugi – prezydencki, z urzędu”).
Tryb pierwszy polega na tym, że Prokurator Generalny przesyła prośbę o ułaskawienie do sądu, który wydał w danej sprawie wyrok. Jeśli w sprawie orzekał tylko jeden sąd, po wydaniu opinii pozytywnej przesyła on Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy oraz swoją opinię, natomiast w przypadku negatywnej opinii pozostawia prośbę bez dalszego biegu.
Tryb drugi wymaga przesłania prośby o ułaskawienie do sądu, tak jak to ma miejsce w trybie pierwszym, jednakże w przypadku odmowy przez sąd, prośba nie zostanie pozostawiona bez rozpatrzenia. Nadanie biegu prośbie może nastąpić, jeśli zawarte w niej argumenty wskazują na to, że skazany może zasłużyć na łaskę, np. z powodu:
Udzielenie skazanemu ułaskawienia może być rozważane w przypadku odbycia znacznej części kary pozbawienia wolności, trudnej sytuacji rodzinnej, materialnej lub zdrowotnej, nienagannej opinii środowiskowej, czy zakładu karnego, znacznego upływu czasu od popełnienia przestępstwa, wielokrotnego pozostawiania przez sądy prośby bez dalszego biegu oraz naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.
Kluczowym elementem w procesie ułaskawienia jest wypełnienie wszystkich procedur prawnych i administracyjnych. Przede wszystkim prośba skazanego musi zostać wprowadzona do procesu postępowania w „trybie drugim” i zostać przekazana odpowiednim organom.
W dalszej kolejności należy zebrać wszystkie dokumenty potwierdzające spełnienie kryteriów ułaskawienia oraz przedstawić je Prezydentowi RP.
Udzielenie ułaskawienia przez Prezydenta RP jest zależne od wielu czynników. Musi on uznać, że skazany spełnił wszystkie warunki i będzie w stanie wywiązać się z wszystkich zobowiązań wobec państwa.
Ostateczna decyzja w sprawie ułaskawienia zawsze należy do Prezydenta RP. Należy jednak pamiętać, że ułaskawienie jest środkiem ostatecznym, który zapewnia skazanemu możliwość powrotu do społeczeństwa i jego normalnego funkcjonowania.
Ułaskawienie jest korzystne dla skazanego, ale również dla społeczeństwa, ponieważ daje mu szansę na powrót do normalnego życia i pełne włączenie się do społeczeństwa.
Dlatego też Prezydent RP powinien rozważyć każdą prośbę o ułaskawienie w sposób indywidualny, analizując wszystkie okoliczności i dokumenty załączone do prośby.
Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą na podstawie art. 190 Konstytucji RP.
W szczególności:
wyrokiem z dnia 17 lipca 2018 r. sygn. akt K 9/17 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1387);
wyrokiem z dnia 26 czerwca 2019 r. sygn. akt K 8/17 (Dz.U. z 2019 r. poz. 1255);
postanowieniem z dnia 2 czerwca 2023 r. sygn. akt Kpt 1/17 (M.P. z 2023 r. poz. 549)
uznano, że prerogatywa Prezydenta RP wykonywana na podstawie art. 139 Konstytucji RP obejmuje zastosowanie prawa łaski bezpośrednio na podstawie Konstytucji w postaci aktu abolicji indywidualnej.
Prawo łaski jest wyłączną i niezmienialną prerogatywą Prezydenta RP, która wywołuje ostateczne skutki prawne.
Komunikaty publikowane w serwisie PAP SA są zgodne z oryginalnym tekstem, nadawca ponosi odpowiedzialność za ich treść zgodnie z art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe.
Wiadomości dystrybuowane przez: pap-mediaroom.pl
