Raport FPBŻ wykazał, że 78 % osób biednych, które otrzymują darmową żywność od organizacji charytatywnych, zadeklarowało, że ich sytuacja finansowa w ciągu ostatniego roku uległa pogorszeniu.
Badanie przeprowadzone wśród beneficjentów Banków Żywności wykazało, że sześć na dziesięć osób musiało przynajmniej raz w ciągu roku pożyczyć pieniądze, aby móc kupić żywność. Jednocześnie zaledwie co czwarty respondent mógł sobie pozwolić na zaspokojenie dziennych potrzeb żywieniowych poprzez codzienny ciepły posiłek.
Federacja Polskich Banków Żywności przeprowadziła badanie „Niedożywienie i głód w Polsce” wśród osób doświadczających ubóstwa, które zgłosiły się po darmowe paczki z produktami spożywczymi do organizacji pozarządowych współpracujących z Bankami. W ciągu 2022 roku takie wsparcie otrzymało około 1,4 mln osób. Badanie przeprowadzono między kwietniem a lipcem 2023 roku.
Dzisiaj najbardziej dotknięte ubóstwem są osoby starsze, dzieci, osoby niepełnosprawne oraz rodzice samotnie wychowujące dzieci. Wbrew przewidywaniom, to właśnie rodziny z jednym rodzicem, a nie wielodzietne, są najbardziej narażone na głód i niedożywienie. Szczególnie trudno żyje się pracownikom najniżej opłacanym, mieszkającym w dużych miastach, gdzie ceny są wyższe niż w innych regionach kraju.
Raporty potwierdzają, że niemal połowa gospodarstw domowych wspieranych przez organizacje charytatywne odczuwa skutki ubóstwa. W większości z tych domów brakuje pieniędzy na zaspokojenie podstawowych potrzeb i, jako konsekwencja, wiele osób cierpi z powodu głodu. Wśród badanych aż 56% przyznaje, że głód odczuwa się „od czasu do czasu”. Niekorzystne skutki ubóstwa odczuwane są także w codziennych wyborach żywnościowych. Większość badanych rezygnuje z ryb (60%), mięs i wędlin (53%) oraz warzyw (41%). Niektórzy decydują się nawet na całkowite wykluczenie z diety cukru, słodyczy i napojów, w tym kawy i herbaty.
„W 2023 roku są w Polsce osoby, które niedojadają z powodu biedy. To ogromny problem społeczny, który niestety nasila się wraz z wysoką inflacją. Osoby ubogie wciąż odczuwają też skutki ekonomiczne pandemii i wojny – mówi Beata Ciepła, prezes Federacji Polskich Banków Żywności. – Przeprowadzając pierwsze w Polsce kompleksowe badanie zjawiska niedożywienia chcieliśmy oddać głos właśnie tym, którzy są w najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej. Sprawy ubogich na co dzień nie są obecne w debacie publicznej. Chcemy, żeby stali się oni widzialni i słyszalni”.
Niedożywienie ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Może ono prowadzić do niedoboru składników odżywczych, minerałów i witamin, co w konsekwencji może doprowadzić do zaburzenia działania organizmu, np. anemii czy cukrzycy. Najbardziej narażone są na to osoby spożywające niskiej jakości żywność, wysoko przetworzoną i niepełnowartościową.
„Paradoksalnie, skutkiem niedożywienia jakościowego są nadwaga i otyłość. Dotyczy to także dzieci jedzących wysokoenergetyczną żywność o niskiej wartości odżywczej, jak przekąski i słodycze” – mówi dr Marta Czapnik-Jurak, kierowniczka badania „Niedożywienie i głód w Polsce”.
Pomoc spożywcza dostarczana przez państwo zawiera zasiłek celowy na zakup jedzenia, paczki z produktami spożywczymi oraz posiłki gotowe. Programy te zostały przygotowane przy wsparciu Unii Europejskiej oraz Narodowego Programu „Posiłek w szkole i w domu na lata 2019–2023”. Aby móc skorzystać z takiej pomocy, należy spełnić kryteria dochodowe, jednakże limity te nie są dostosowywane wraz z wskaźnikiem inflacji. Z kolei różni poziom dochodów może skutkować odmiennego rodzaju pomocy, co znacznie utrudnia proces ubiegania się o wsparcie.
Organizacje pozarządowe, takie jak Banki Żywności, wychodząc naprzeciw tym potrzebom, starają się zapewnić dostęp do bezpłatnej żywności dla osób zagrożonych ubóstwem. W tym celu pracownicy Banków Żywności starają się zidentyfikować i wyeliminować bariery, które powstrzymują uprawnionych do korzystania z usług tego typu. Jednocześnie wykonują pracę mającą na celu zwiększenie świadomości wśród uprawnionych o istnieniu takiej pomocy.
„Ludzie często się wstydzą skorzystać z tego bezpłatnego jedzenia. Czasami brakuje im też informacji o tym, gdzie mogą dostać posiłek. Jeśli mieszkają na wsi, to często mają za daleko do punktów wydawania żywności. Barierą są też niestety formalności, one przerastają wiele osób – wyjaśnia Błażej Krasoń, prezes Banku Żywności we Wrocławiu. – Z badania wynika też, że to są wyzwania, przed którymi stają głównie kobiety, bo to one czują się najbardziej odpowiedzialne za wykarmienie rodziny. Zarządzają ograniczonymi finansami oraz organizują wsparcie z instytucji pomocy społecznej i organizacji charytatywnych. Biorąc na siebie takie zadania pełnią w rodzinach rolę tzw. >>menadżerek ubóstwa<<”.
Coraz więcej osób, które starają się o wsparcie finansowe z organizacji charytatywnych, trafia do grup zwanych „pracującymi biednymi”. To osoby, które otrzymują niskie wynagrodzenia, ale których sytuacja materialna nie pozwala im na normalne funkcjonowanie. Najczęściej dotyczy to seniorów, których emerytura przekracza limity dochodów, lub osób płacących wysoki czynsz, przekraczający ich kwoty wynagrodzenia. W taki sposób ci ludzie są wykluczeni z dostępu do podstawowych świadczeń, mimo że wymagania formalne są spełnione.
„Potrzeby są ogromne, bo mimo tych dziesiątek tysięcy ton jedzenia, które co roku rozdajemy z Banków Żywności i które oferują inne organizacje i państwo, w Polsce wciąż są osoby, które nie zawsze mają co zjeść. Paradoksem jest też, że z jednej strony gospodarstwa domowe wyrzucają średnio 92 kg żywności rocznie do kosza, z drugiej narasta problem niedożywienia wśród różnych grup społecznych. Coraz częściej dotyczy on także osób pracujących, a więc tych, których dotąd system nie obejmował wsparciem” – zauważa Beata Ciepła, prezes Federacji.
Banki Żywności to sieć 31 organizacji charytatywnych, które od 25 lat działają na terenie całej Polski. Zajmują się pozyskiwaniem od biznesu produktów z krótkim terminem przydatności, które w innym wypadku zostałyby zmarnowane, i przekazywaniem ich za darmo osobom potrzebującym. Od lutego 2022 do sierpnia 2023 dzięki Bankom Żywności ponad 67 tysięcy ton żywności zostało bezpłatnie przekazane osobom potrzebującym.
Badanie ilościowe „Niedożywienie i głód w Polsce” jest pierwszą tego typu pełną analizą zjawiska w Polsce. Próba 1003 osób korzystających z pomocy żywnościowej reprezentowała wszystkie województwa kraju, a także 635 organizacji pozarządowych. Dodatkowo, zespół badaczy przeprowadził szereg wywiadów indywidualnych i grupowych z osobami doświadczającymi ubóstwa oraz ekspertami z zakresu braku dostępu do żywności.
Pochodzenie informacji: pap-mediaroom.pl
