W mijającym roku Parlament Europejski był zaangażowany w wiele ważnych spraw, takich jak skandal korupcyjny, pomoc Ukrainie, kryzys energetyczny, zmiany w unijnych traktatach, pakt migracyjny oraz potencjalne członkostwo Ukrainy i Mołdawii w UE. Oto przegląd najciekawszych wydarzeń i problemów, którymi zajmowali się europosłowie w 2023 r.
Parlament Europejski w obecnej 9. kadencji wykazuje dużą aktywność. Od 2019 r. do lipca 2023 r. eurodeputowani przyjęli łącznie 868 aktów legislacyjnych objętych zwykłą procedurą ustawodawczą. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy bieżącego roku uchwalili oni 167 aktów, a kolejne 140 znajduje się obecnie w toku procedowania.
Początek 2023 roku był zdominowany przez sprawy pozalegislacyjne związane ze skandalem korupcyjnym, który wybuchł w grudniu 2022 r. wraz z aresztowaniem byłej wiceprzewodniczącej europarlamentu Evy Kaili. Jest ona podejrzewana o branie ogromnych łapówek od Kataru. W Grecji Kaili jest m.in. pod lupą urzędu ds. prania pieniędzy. Dochodzenie ma doprowadzić do ustalenia, czy przywoziła z zagranicy niezadeklarowane środki finansowe i inwestowała je w Grecji, głównie w nieruchomości.
Belgijski europoseł Marc Tarabella and włoski europoseł Andrea Cozzolino są również zamieszani w skandal.
W odpowiedzi na aferę, przewodnicząca Parlamentu Europejskiego, Roberta Metsola, przedstawiła 14-punktowy plan reformy PE na początku 2023 r., który ma na celu zwiększenie transparentności działania instytucji.
Poparcie dla Ukrainy i kryzys energetyczny
Zimowe miesiące w Parlamencie Europejskim były poświęcone dyskusjom na temat skutków rosyjskiej agresji na Ukrainę i kryzysu energetycznego.
W lutym odbyła się nadzwyczajna sesja plenarna Parlamentu Europejskiego w Brukseli, podczas której prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski osobiście wziął udział. Podczas przemówienia podziękował Europejczykom za wsparcie w walce z rosyjską agresją oraz za pomoc udzielaną uchodźcom z Ukrainy przybywającym do UE. Wezwał także Europę i Ukrainę do wspólnego kroku w kierunku europejskiej przyszłości, podkreślając, że pokoju i bezpieczeństwa potrzebują nasze dzieci i wnuki. Zakończył przemówienie apelowaniem o pokonanie antyeuropejskiej siły, która próbuje odebrać Europę.
W lutym Parlament Europejski wezwał w przyjętej rezolucji do poważnego rozważenia dostaw dla Ukrainy odrzutowców, helikopterów, odpowiednich systemów rakietowych oraz znacznego zwiększenia ilości amunicji. W dokumencie upamiętniającym rok wojny, europosłowie zdecydowanie potępili agresję Rosji i podkreślili swoją niezachwianą solidarność z narodem i przywódcami Ukrainy.
Europarlament postanowił również, że instrument REPowerEU będzie włączony do Krajowych Planów Odbudowy, co ma na celu zwiększenie niezależności od rosyjskich paliw kopalnych, przyspieszenie transformacji na rzecz zrównoważonej energii oraz walkę z ubóstwem energetycznym.
W październiku PE zatwierdził utworzenie instrumentu finansowego o wartości 50 mld euro na wsparcie odbudowy i modernizacji Ukrainy od 2024 roku. Eurodeputowani postulują wykorzystanie majątku Federacji Rosyjskiej i innych podmiotów związanych z napaścią Rosji na Ukrainę do odbudowy kraju.
W działaniach na rzecz ochrony klimatu priorytetem dla europarlamentu jest redukcja emisji CO2.
Jeszcze w lutym europarlament zatwierdził nowe cele redukcji emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i pojazdów dostawczych, otwierając drogę do osiągnięcia zerowych emisji CO2 z nowych pojazdów w 2035 roku. Unijny cel to redukcja emisji CO2 o 100 proc. w stosunku do roku 2021, z pośrednimi celami na 2030 rok wynoszącymi 55 proc. dla samochodów osobowych i 50 proc. dla samochodów dostawczych.
Praca europarlamentu nad ochroną klimatu pozostaje niezmiennie istotnym tematem, a przyjęte regulacje kierują nas ku celowi zerowych emisji CO2 z nowych pojazdów w ciągu następnych kilkunastu lat.
W marcu eurodeputowani przegłosowali zmianę rozporządzenia dotyczącego redukcji emisji gazów cieplarnianych w różnych sektorach, takich jak transport drogowy, ogrzewanie budynków, rolnictwo, małe instalacje przemysłowe i gospodarka odpadami. To ważne prawo obowiązujące we wszystkich państwach członkowskich UE, które obecnie reguluje około 60 proc. wszystkich emisji w Unii Europejskiej.
Nowe prawo UE zwiększa cel redukcji emisji gazów cieplarnianych na poziomie unijnym w 2030 roku do 40 proc. w porównaniu z poziomem z roku 2005 (poprzednio 30 proc.). Wszystkie państwa członkowskie mają obowiązek ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, a ich cele krajowe muszą mieścić się w przedziale od 10 do 50 proc. Cele na 2030 rok dla każdego państwa członkowskiego są oparte na PKB na mieszkańca i opłacalności, a państwa będą musiały regularnie monitorować swoje emisje, aby nie przekroczyć swojego rocznego przydziału.
W kwietniu Parlament Europejski przyjął kluczowe dyrektywy i rozporządzenia z pakietu „Fit for 55”, które mają na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 procent do 2030 roku w porównaniu z poziomem z 1990 roku, oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. W ramach głosowania przyjęto m.in. reformę unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), wprowadzono nowy graniczny mechanizm węglowy (CBAM) oraz utworzono Społeczny Fundusz Klimatyczny (SCF).
Zmiany w traktatach europejskich
Europosłowie przez wiele miesięcy w 2023 roku dyskutowali na temat zmian w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE) oraz Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Ostatecznie 22 listopada Parlament Europejski przyjął rezolucję popierającą te zmiany.
Zaproponowane zmiany obejmują rezygnację z zasady jednomyślności w głosowaniach w Radzie UE w 65 obszarach oraz przeniesienie kompetencji z poziomu państw członkowskich na poziom UE. Dodatkowo proponuje się utworzenie dwóch nowych kompetencji wyłącznych UE w zakresie ochrony środowiska oraz bioróżnorodności (art.3 TFUE) oraz rozszerzenie kompetencji współdzielonych (art.4) o siedem nowych obszarów, takich jak polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, ochrona granic, zdrowie publiczne, obrona cywilna, przemysł i edukacja.
Propozycja wprowadzenia euro jako obowiązkowej waluty dla krajów członkowskich jest aktualnie rozważana.
Planowane jest zmniejszenie składu Komisji Europejskiej do 15 osób, co oznaczałoby, że nie każdy kraj członkowski miałby swojego komisarza. Wraz z tym poszerzone zostałyby kompetencje KE, określanej jako „europejska egzekutywa”.
Raport proponuje również ułatwienie procedury zawieszania praw członkowskich dla państw, które naruszają „wartości unijne”, takie jak „praworządność”, „demokracja”, „wolność”, „prawa człowieka” czy „równość”.
Autorzy raportu proponują zmianę systemu głosowania w Radzie UE. Obecnie do podjęcia decyzji niezbędna jest większość kwalifikowana, czyli 55 proc. państw członkowskich (15 na 27) reprezentujących co najmniej 65 proc. ogółu ludności UE. Zgodnie z zaproponowanymi zmianami próg ludnościowy zostałby obniżony do 50 proc.
Budżet Unii Europejskiej na rok 2024
Parlament Europejski przyjął budżet UE na 2024 rok w wysokości 189,4 mld euro, co oznacza wzrost o około 2,8 mld euro w porównaniu z poprzednim rokiem.
W ramach porozumienia z państwami członkowskimi, Parlament uzyskał dodatkowe 666,5 mln euro na swoje priorytety. Europosłowie zwiększyli finansowanie programów i polityk kluczowych dla przeciwdziałania konsekwencjom wojny na Ukrainie i wyzwaniom o charakterze globalnym, wspierania młodych ludzi, w tym młodych rolników, ożywienia gospodarczego po pandemii Covid-19, zwalczania antysemityzmu oraz wzmacniania wysiłków na rzecz zielonej transformacji, zgodnie z priorytetami Parlamentu.
Podwyżki uchwalone przez deputowanych do Parlamentu Europejskiego obejmują wsparcie w wysokości 250 mln euro na pomoc humanitarną, 150 mln euro na Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej – program Global Europe, 85 mln euro na program „Horyzont Europa”, 30 mln euro na infrastrukturę transportową (instrument „Łącząc Europę”), 60 mln euro na Erasmus+, 20 mln euro na LIFE, 20 mln euro dla młodych rolników, 10 mln euro na Unijny Mechanizm Ochrony Ludności i 10 mln euro na mobilność wojskową.
Pakt migracyjno-azylowy
Europosłowie poświęcili dużo uwagi tzw. pakietowi migracyjnemu i azylowemu. Po wielu miesiącach burzliwych dyskusji, przedstawiciele krajów UE, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej osiągnęli porozumienie w sprawie głównych elementów politycznych paktu migracyjno-azylowego.
Pięć unijnych aktów prawnych, której nowelizacja została wstępnie uzgodniona, dotyczy kontroli nielegalnych migrantów po ich przybyciu do UE, pobierania danych biometrycznych, procedur składania i rozpatrywania wniosków o azyl, zasad określania, które państwo członkowskie jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o azyl, a także współpracy i solidarności między państwami członkowskimi oraz sposobu radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi.
Zaplanowane zmiany umożliwią krajom członkowskim wybór między przyjęciem uchodźców a wpłatą do budżetu UE. Nowy system kontroli ma na celu rozróżnienie osób potrzebujących międzynarodowej ochrony od tych, które nie spełniają kryteriów. Osoby, których wnioski o azyl mają niewielkie szanse powodzenia, takie jak osoby z Indii, Tunezji lub Turcji, mogą zostać zatrzymane na granicy i nie wpuszczone do UE, podobnie jak osoby uznane za potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Nowy pakiet gazowo-wodorowy
W grudniu PE i państwa członkowskie ustaliły nowe przepisy dotyczące pakietu gazowo-wodorowego. Porozumienie to otwiera drogę do wprowadzenia całkowitego zakazu importu gazu z Rosji, w tym LNG, a także ma na celu zwiększenie inwestycji w wodór w UE.
Nowy pakiet zawiera ramy prawne mające na celu rozwój rynku wodoru w UE, w tym wsparcie dla regionów górniczych, zachęty taryfowe dla inwestycji w biometan oraz możliwość prawnego wstrzymania importu gazu z Rosji przez kraje unijne.
Nowe porozumienie dotyczące sztucznej inteligencji
Podczas dyskusji poruszono kwestię rozwoju sztucznej inteligencji.
10 grudnia Unia Europejska osiągnęła historyczne porozumienie regulujące rozwój sztucznej inteligencji po trzech dniach intensywnych negocjacji między państwami członkowskimi a Parlamentem Europejskim.
Wprowadzenie systemu ChatGPT pod koniec ubiegłego roku miało kluczowe znaczenie dla rozpoczęcia procesu negocjacji. System ujawnił ogromny potencjał sztucznej inteligencji, ale także wiązał się z pewnym ryzykiem.
Zjawisko sztucznej inteligencji generatywnej jest obecnie przedmiotem negocjacji na poziomie Parlamentu Europejskiego, na wniosek posłów, którzy domagają się surowszego nadzoru nad tą technologią o potencjalnie dużym wpływie. W szczególności podkreśla się potrzebę większej przejrzystości w zakresie algorytmów i ogromnych baz danych, które stanowią rdzeń tych systemów.
Przed rozpoczęciem negocjacji państwa członkowskie obawiały się, że zbyt restrykcyjne regulacje mogą hamować rozwój ich wschodzących liderów w branży, takich jak Aleph Alpha w Niemczech i Mistal AI we Francji.
Projekt skupia się na zestawie zasad, które dotyczą wyłącznie systemów uznanych za „wysokiego ryzyka”. Te systemy są głównie stosowane w obszarach wrażliwych, takich jak infrastruktura krytyczna, edukacja, zasoby ludzkie, egzekwowanie prawa itp. W ramach tych zasad, systemy te będą musiały spełnić szereg obowiązków, takich jak zapewnienie ludzkiej kontroli nad maszyną, sporządzenie dokumentacji technicznej lub wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem.
Nowe przepisy nakładają specjalny nadzór na systemy sztucznej inteligencji, które wchodzą w interakcję z ludźmi. Zobowiązują je do informowania użytkowników o tym, że prowadzą rozmowę z maszyną.
W dokumencie uwzględniono również ograniczone stosowanie zakazów, głównie w przypadkach sprzecznych z europejskimi wartościami.
Umowa zakłada również wprowadzenie środków nadzoru i sankcji w prawodawstwie europejskim, a także utworzenie europejskiego biura ds. sztucznej inteligencji w Komisji Europejskiej. Najpoważniejsze naruszenia będą karane grzywnami do 7% obrotu, a minimalna kara wyniesie 35 mln euro.
Decyzja o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią została podjęta podczas szczytu unijnych przywódców, który odbył się 14 grudnia w Brukseli. Dodatkowo, Rada Europejska przyznała Gruzji status kraju kandydującego.
To oznacza zielone światło dla członkostwa Ukrainy i Mołdawii w UE, co stanowi ważny krok w integracji tych krajów z Unią Europejską.
Europarlament popiera rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią, pod warunkiem wprowadzenia reform. Dodatkowo, uważa, że należy także rozpocząć rozmowy akcesyjne z Bośnią i Hercegowiną, oraz przyznać Gruzji status kraju kandydującego.
Posłowie do PE wyrazili zadowolenie z zainteresowania i woli politycznej wielu krajów, aby przystąpić do UE. Uznali również poważne wysiłki podejmowane w celu spełnienia wymogów członkostwa. Dodatkowo, pozytywnie odebrano chęć rządu Armenii do zbliżenia się do UE.
Informacja pochodzi z serwisu: pap-mediaroom.pl
