Według danych KRRiT z 2022 roku, w samym tylko medium telewizyjnym wyemitowano 2 972 godziny reklam piwa, co odpowiada 124 dniom emisji. Gdyby te reklamy zostały skumulowane na jednym kanale TV, przez ponad 4 miesiące nadawałby tylko reklamy piwa przez całą dobę. Powszechna reklama piwa jest jednym z trzech głównych czynników przedwczesnej inicjacji alkoholowej w Polsce, nie dając się uchronić nieletnich [1]. Badania przeprowadzone przez Instytut Człowieka Świadomego (ICŚ) wykazały, że 77% niepełnoletnich w Polsce miało kontakt z reklamami piwa [2]. Według ekspertów ICŚ, „z jednej strony rząd walczy z alkotubkami, z drugiej zaś nie dostrzega istoty problemu wczesnej inicjacji alkoholowej wśród nieletnich”.
Według ekspertów, reklama piwa, akceptacja dorosłych i wpływ rówieśników to główne czynniki przedwczesnej inicjacji alkoholowej nieletnich w Polsce. Badania wskazują, że im wcześniej młodzież ma doświadczenia z alkoholem, tym większe ryzyko, że w dorosłym życiu będą pić w sposób szkodliwy. Dane Instytutu Człowieka Świadomego i badań ESPAD pokazują, że 78% niepełnoletnich próbowało piwa za zgodą rodziców. Młodzież przyznaje, że piwo jest dla nich najłatwiejszym alkoholem do zdobycia, głównie ze względu na niską cenę i łatwą dostępność w sklepach, a także dlatego, że dorosłym łatwo jest przymknąć oko na sprzedaż piwa nieletnim.
„Wizerunek piwa w oczach młodych jest dokładnie taki, jak kreują go piwne reklamy. 77 proc. respondentów badania ICŚ [5] stwierdziło, że spotkali się z reklamami piwa, kiedy byli niepełnoletni. Jeśli do reklam w mediach dodamy sponsoring sportowy i kulturalny, a co za tym idzie obecności piwa na stadionach czy koncertach to przy tak dużej ekspozycji reklamowej, szczególnie kierowanej do młodych dorosłych odbiorców, niemożliwa jest całkowita ochrona nieletnich przed przekazem reklamowym. WHO wskazuje, że sponsoring tego typu wydarzeń, często transmitowanych do miliardów odbiorców na całym świecie, buduje pozytywne nastawienie do piwa jako kategorii oraz zwiększa jego społeczną akceptację [6]. Zdaniem 28 proc. respondentów w wieku 18+ badania omnibusowego Ariadna reklamy piwa przyczyniają się do zwiększenia spożycia alkoholu w Polsce, 22 proc. jest zdania, że zachęcają młodzież do picia piwa, a 26 proc. uważa, że nie powinny być dostępne dla nieletnich [7]. Powodują, że nawet picie piwa w miejscach publicznych jest bardziej społecznie akceptowane niż jakichkolwiek innych napojów alkoholowych (62 proc. respondentów) [8].
Reklama w normalizuje obecność piwa w przestrzeni publicznej, co ma duże znaczenie dla młodych ludzi.
Badania wskazują, że młodzi ludzie są podatni na pozytywne warunkowanie picia alkoholu przez reklamę, a sama reklama pobudza ich ciekawość i zainteresowanie alkoholem.
Według prof. dr hab. n. med. i n. o zdrowiu Marka Krzystanka, reklama piwa w Polsce jest powszechna i obecna we wszystkich mediach, co może mieć negatywny wpływ na młodych ludzi.
Łatwy dostęp do alkoholu dla nieletnich
Mimo zakazu sprzedaży alkoholu osobom poniżej 18. roku życia, niepełnoletnia młodzież w Polsce ma łatwy dostęp do napojów alkoholowych. Według badania ICŚ, 64 proc. respondentów stwierdziło, że mogli łatwo zdobyć alkohol przed osiągnięciem pełnoletniości, a 31 proc. z nich dokonywało udanych zakupów samodzielnie. Zarówno badanie ICŚ, jak i uczestnicy ESPAD potwierdzają, że dla nastolatków najłatwiej dostępnym napojem alkoholowym jest piwo.
Nadmierna dostępność piwa dla nieletnich jest często wynikiem pobłażliwości sprzedawców, którzy potrafią przymknąć oko na zakup napoju o niskiej zawartości alkoholu przez niepełnoletnią osobę. Młodzież uważa, że społeczeństwo nie traktuje piwa z należytym poważaniem, co potwierdza częste stwierdzenie „piwo to nie alkohol” na imprezach. Według badanych, starsze pokolenia wykazują większe pobłażanie i przyzwolenie na picie piwa, co może wynikać z doświadczeń z wczesną inicjacją alkoholową w domu. Aż 65% respondentów przyznało, że ich rodzice bardziej wyrozumiale reagowali na wypicie piwa przez niepełnoletniego niż innego alkoholu.
Polityka alkoholowa w Polsce jest niespójna i niekonsekwentna, co zostało zauważone przez ekspertów ICŚ. Szczególnie dotyczy to ochrony nieletnich, gdzie rząd szybko zareagował na kolorowe opakowania alkoholu przypominające dziecięce napoje, ale jednocześnie pozwala na promocję piwa w mediach i na masowych imprezach.
Alkotubki, które wywołały społeczne protesty z powodu swojego infantylnego wyglądu, zostały szybko zlikwidowane, co jest słusznym działaniem. Jednakże, równocześnie rząd pozwala na promowanie piwa w mediach i podczas imprez, co wydaje się być sprzeczne z dbałością o ochronę nieletnich przed szkodliwym wpływem alkoholu.
„Z medycznego punktu widzenia, każdy napój alkoholowy – i słaby, i mocny – ma taki sam wpływ na małoletnich, bo zawiera tę samą substancję chemiczną: etanol. Jednak państwo polskie traktuje etanol w piwie w sposób pobłażliwy i wyjątkowy, zezwalając na jego powszechną reklamę, szeroką dostępność, pozwala na promocje cenowe, które wprost są zachętą do kupowania i picia więcej. To wszystko w sposób bezpośredni wpływa zarówno na społeczną percepcję piwa, jak i na jego łatwą dostępność dla nieletnich, a od piwa zaczyna się ich inicjacja alkoholowa” – komentuje prof. Krzystanek.
Prezes ICŚ, Dr Janusz Krupa, zauważa, że opóźnienie inicjacji alkoholowej może znacząco zmniejszyć ryzyko uzależnienia od alkoholu w wieku dorosłym. Dlatego ważne jest, aby skupić się na problemie spożywania piwa przez nieletnich, a także na promocji piwa, która może przyciągać nieletnich i utrwalać szkodliwe przekonanie, że piwo to rodzaj nie-alkoholu.
Krupa podkreśla, że picie piwa przez nieletnich jest równie istotnym problemem jak alkotubki udające napoje nie-alkoholowe. Należy więc skupić się na obu tych kwestiach, aby zmniejszyć ryzyko uzależnienia od alkoholu wśród młodych ludzi.
ICŚ to organizacja pozarządowa, która powstała w 2017 roku i zajmuje się tematyką zdrowia publicznego. Jej misją jest zwiększanie świadomości społeczeństwa na temat profilaktyki i zdrowego stylu życia. W skład Instytutu wchodzą eksperci ds. ochrony zdrowia, lekarze, specjaliści ds. komunikacji i analitycy, którzy wspierają pacjentów, kadry medyczne i instytucje ochrony zdrowia w radzeniu sobie z największymi wyzwaniami zdrowotnymi współczesności.
ICŚ koncentruje swoją działalność na priorytetach zdrowotnych zawartych w Krajowym Programie Transformacji na lata 2022–2026. Dokument programowy ICŚ „Kluczowe ryzyka zdrowotne w Polsce stan na styczeń 2024” jest dostępny na stronie internetowej Instytutu.
Informacja dystrybuowana przez: pap-mediaroom.pl
