Festiwal Filmowy Eurazja wraca z drugą edycją, prezentującą różnorodne filmy z Europy, Azji Centralnej i Bliskiego Wschodu. Tegoroczna edycja odbędzie się w dniach 9-15 grudnia 2024 w samym centrum stolicy, oferując widzom nie tylko seanse filmowe, ale również spotkania z twórcami. Tym razem serce Festiwalu będzie biło w Kinotece – gmachu Pałacu Kultury i Nauki.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłasza, że obraz „Wyjazd na polowanie” Józefa Brandta, jeden z najcenniejszych dzieł sztuki utraconych w wyniku II wojny światowej ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach, powraca do polskich zbiorów dzięki działaniom restytucyjnym resortu. Restytucja dóbr kultury jest jednym z głównych priorytetów ministerstwa, które w ostatnim roku podjęło blisko 40 spraw restytucyjnych w 8 państwach. 16 z nich zakończyło się sukcesem, co pozwoliło na powrót łącznie 72 obiektów do Polski.
Ostatnio odzyskano wiele cennych dóbr kultury, w tym dzieła sztuki, zabytkowe meble i księgi. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Hanna Wróblewska, poinformowała o tych odzyskaniach podczas konferencji prasowej w Muzeum Śląskim w Katowicach.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego obecnie prowadzi ponad 180 postępowań restytucyjnych w 20 krajach na całym świecie. W tym roku udało nam się odzyskać wiele cennych obiektów, takich jak „Portret Marszałka Piłsudskiego” Józefa Mehoffera z kolekcji Państwowych Zbiorów Sztuki, książka „Kultura i sztuka ludu żydowskiego na ziemiach polskich” z przedwojennej biblioteki Ministerstwa Spraw Zagranicznych czy dobra kultury z wyposażenia Zamku w Malborku. Podczas konferencji prasowej minister kultury i dziedzictwa narodowego, Hanna Wróblewska, podkreśliła, że wszystkie te sukcesy są wynikiem dialogu i porozumienia. Każdy zwrot jest wyjątkowy i niezwykle cieszy, ponieważ wymaga lata delikatnych rozmów z posiadaczami, którzy zdecydowali się na ich zwrot. Historie strat bywają fascynujące, a praca w obszarze restytucji jest niezwykle ważna i satysfakcjonująca.
Obraz „Wyjazd na polowanie” Józefa Brandta, który był częścią kolekcji księcia Bawarii Luitpolda Wittelsbacha (1821–1912), powraca do Muzeum Śląskiego. W 1928 r. dzieło zostało zakupione od krakowskiego antykwariusza Adolfa Schwarza, ale w 1939 r. zostało zarekwirowane przez wojska niemieckie i przewiezione do Oberschlesische Landesmuseum w Bytomiu. Od 1943 r. część zbiorów zdeponowanych w Bytomiu została ewakuowana do innych składnic, a te, które pozostały, padły łupem grabieży.
Kolekcja Muzeum Śląskiego straciła wiele cennych dzieł podczas II wojny światowej, ale teraz obraz Józefa Brandta powraca do macierzystych zbiorów, będąc symbolem odzyskiwania utraconych dzieł sztuki.
Obecny stan zachowania obrazu sugeruje, że został wyrwany ze swojej oryginalnej ramy i zrolowany. To typowe oznaki rabunku, który został dokonany w pośpiechu, bez szacunku dla dzieł sztuki. Pomimo tych trudności, płótno zachowało się w dobrym stanie.
Obraz, który został uznany za polską stratę wojenną już w 1953 r., został przekazany przez posiadacza z Polski i wrócił do zbiorów Muzeum Śląskiego. Poznaj odzyskane, ale nieprezentowane dotąd publicznie obiekty, w tym dzieła wysokiej rangi artystycznej, zabytki meblarskie i zabytkowe księgi.
Wracający do zbiorów Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu obraz „Autoportret w wieku 72 lat” Antona Graffa powrócił dzięki współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z władzami szwajcarskiego miasta Winterthur. Obraz był prezentowany na monograficznej wystawie w 1937 r. i znalazł się w gronie najważniejszych dzieł sztuki muzeum. Po zaginięciu w czasie II wojny światowej, został nabyty przez miasto Winterthur, a w 2019 r. odnalezione dzieło sztuki zostało przekazane do zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu.
XIX-wieczne neoklasycystyczne biurko z Zamku w Łańcucie zostało odzyskane w 1944 roku, gdy Alfred Potocki wywiózł je za granicę w obliczu zagrożenia ze strony zbliżających się wojsk rosyjskich. W marcu 2024 roku biurko zostało wystawione na aukcji w domu aukcyjnym Andrew Jones Auctions w Los Angeles. Wewnątrz szuflady mebla znajdowała się papierowa nalepka w kolorze grynszpanu z napisem Zamek ŁAŃCUCKI nr. 1508, charakterystyczna dla ruchomości łańcuckich od lat 20. XX wieku. Mebel był także odnotowany w dokumentach inwentarzowych oraz zachowały się archiwalne fotografie przedstawiające jego usytuowanie w Apartamencie Chińskim Zamku. Ministerstwo prowadziło negocjacje z obywatelem USA, który był posiadaczem biurka, co doprowadziło do dobrowolnego i bezkosztowego zwrotu zabytku do Polski.
Starodruk „Qvattro Comedie Del Divino Pietro Aretino” (1588) z biblioteki Gimnazjum Mariackiego w Szczecinie, który został nielegalnie wywieziony za granicę po II wojnie światowej, powraca do polskich zbiorów. Zbiory biblioteczne przetrwały dzięki zabezpieczeniu w budynku, chociaż zostały w dużej mierze rozszabrowane. Informację o starodruku, oznaczonym stemplem przedwojennej biblioteki i wystawionym na aukcji w Nowym Jorku, przekazała osoba prywatna w październiku 2024 r. Po przeprowadzeniu badań proweniencyjnych we współpracy z Książnicą Pomorską w Szczecinie, ustalono, że druk został nielegalnie wywieziony z Polski po wojnie. W grudniu 2024 r. dom aukcyjny w Nowym Jorku zdecydował o jego zwrocie po zapoznaniu się z wynikami badań proweniencyjnych.
Obraz „Św. Anna Samotrzeć” z XVII/XVIII wieku, pochodzący z parafii Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Brodni (gm. Pęczniew, woj. łódzkie), został namalowany na blasze i umieszczony w ramie wykonanej z tego samego materiału, charakteryzującej się niezwykłymi kształtami. Skradziony w 2004 r., obraz został ujęty pod numerem 6094 w krajowym wykazie zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę nielegalnie. W maju 2024 r. pracownicy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego otrzymali informację od pani Haliny Juchy, która wspiera poszukiwania utraconych dóbr kultury, o możliwym miejscu przechowywania obrazu. Dzieło zostało odnalezione w zbiorach Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, a jego dokumentacja – w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Łodzi – Delegaturze w Sieradzu. Przeprowadzone oględziny pozwoliły potwierdzić tożsamość dzieła. Obecnie obraz poddawany jest koniecznym pracom konserwatorskim.
Drzwi od szafy o konstrukcji ramowo-płycinowej z przedwojennych zbiorów gdańskich zostały zakupione 25 stycznia 1893 r. do Westpreussisches Provinzial Kunstgewerbemuseum za 10 marek ze spuścizny po Auguście Bertlingu, archidiakonie kościoła Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Opisane jako utracone w katalogu „Straty wojenne Muzeum Miejskiego i Muzeum Rzemiosł Artystycznych w Gdańsku” (tom II, 2005 r.) i wpisane do bazy strat wojennych MKiDN pod numerem karty: 29753. W październiku 2024 r. Adam Chełstowski, przedstawiciel Agencji Eksperckiej Ad-Arte w Warszawie, przekazał Ministerstwu informację, że jest posiadaczem zaginionych drzwi od szafy. Dzięki współpracy z pracownikami Muzeum Narodowego w Gdańsku udało się potwierdzić tożsamość odnalezionych drzwi, a ich dotychczasowy właściciel zwrócił je Skarbowi Państwa.
Trzy XVIII-wieczne starodruki z dawnych zbiorów Biblioteki Zakładu Farmacji Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, które należały do Teofila Tugendholda, zostały odnalezione i dostarczone do Biblioteki Głównej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 20 marca 2023 r. Starodruki zostały wywiezione przez administrację niemiecką w 1940 r., ale ich dotychczasowi posiadacze z Poczdamu zdecydowali się dobrowolnie je przekazać po odnalezieniu ich w trakcie ustalania masy spadkowej po zmarłych rodzicach.
Rysunek „Macierzyństwo” Michała Płońskiego, pochodzący ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, był częścią kolekcji rysunków Dominika Witke-Jeżewskiego, które zostały sukcesywnie nabyte przez Muzeum od 1935 r. Dzieła sztuki z tej kolekcji często posiadały charakterystyczne pieczęcie z monogramem „DWJ”. W maju 2024 r. rysunek został wystawiony na aukcji w jednym z warszawskich domów aukcyjnych. Informacje przekazane przez pracowników Muzeum Narodowego wskazywały, że rysunek pochodził z zaginionej kolekcji Dominika Witke-Jeżewskiego. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego złożyło wniosek o wycofanie rysunku z aukcji, co pozwoliło na przygotowanie dokumentacji, która została dostarczona posiadaczowi rysunku. W rezultacie rysunek został zwrócony do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie po podjętych rozmowach.
Księga rachunkowa Rady Miasta Bystrzycy Kłodzkiej za lata 1568-1569, oznaczona jako „Hds 19” [Handschrift 19, tłum. Rękopis 19], została zwrócona przez posiadacza na rzecz Skarbu Państwa po interwencji Ministerstwa Kultury. Księga ta, należąca do zespołu nr 84/831/0 – Akta miasta Bystrzycy Kłodzkiej (Magistrat Habelschwerdt) za lata 1381-1945, została odnaleziona w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu i zgodnie z ustaleniami archiwistów powinna znajdować się w państwowym zasobie archiwalnym. Cały proces restytucyjny został zakończony 18 czerwca 2024 r., kiedy to księga została oficjalnie zwrócona.
Wszystkie wymienione obiekty powróciły bądź wkrótce powrócą do swoich pierwotnych kolekcji. Po renowacji, obraz „Wyjazd na polowanie” Józefa Brandta zostanie wzbogacony ekspozycją Muzeum Śląskiego w Katowicach, natomiast od dziś w Muzeum Narodowym we Wrocławiu można podziwiać „Autoportret w wieku 72 lat” Antona Graffa. Ponadto, od 15 stycznia 2025 r. w Muzeum Zamkowym w Łańcucie będzie można podziwiać XIX-wieczne neoklasycystyczne biurko.
Link do wideo: https://www.youtube.com/watch?v=oJGuwAg5ELk
UWAGA: Komunikaty opublikowane na serwisie PAP są prezentowane w oryginalnej formie, bez żadnych zmian wprowadzanych przez PAP SA. Załączniki do komunikatów są dostępne poprzez nową Platformę Serwisową PAP: serwis.pap.com.pl. Nadawca komunikatu ponosi pełną odpowiedzialność za jego treść, zgodnie z postanowieniami art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)
Źródło dystrybucji: pap-mediaroom.pl
