Przerażenie i niepokój są zupełnie naturalnym elementem rozwoju dziecka do 10. roku życia. Wzrastająca wyobraźnia i przystosowywanie się do otoczenia powodują, że taki stan może się nasilić. Dlatego ważne jest, aby dzieci w tym okresie dobrze się czuły i miały wsparcie rodziców, by uniknąć zaburzeń lękowych.
„Występowanie różnych obaw i lęków, a następnie ich ustępowanie jest częścią prawidłowego rozwoju dziecka, ponieważ to pomaga mu przystosować się do nowych sytuacji jakie czekają go w dalszym życiu” – mówi psycholog dr Marta Koplejewska z Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli.
Lęk jest naturalną reakcją na nowe sytuacje, jednak może on trwać zbyt długo i przerodzić się w zaburzenia lękowe. Dzieci, które cierpią z powodu lęku, mogą mieć trudności w odnalezieniu się w nowej sytuacji i mają tendencję do tworzenia sobie wyobrażeń o tym, co może się wydarzyć.
Choć lęk jest naturalnym zachowaniem w obliczu nieznanego, w nadmiernym występowaniu może doprowadzić do zaburzeń lękowych. Dzieci, które doświadczają lęku, mogą mieć trudności w odnalezieniu się w nowych sytuacjach, a także trudności z przewidywaniem, co się wydarzy.
Lęk w obliczu nieznanego jest naturalny i może stanowić ważny mechanizm obronny, jednak w przypadku nadmiernie długotrwałego stresu może okazać się, że dziecko cierpi z powodu zaburzeń lękowych. Taka osoba może mieć trudności w poradzeniu sobie w nowych sytuacjach i może tworzyć sobie wyobrażenia o tym, co może się wydarzyć.
„Statystyki są dość przerażające: szacuje się, że zaburzenia lękowe występują od 5 do 12 proc. populacji dzieci, w zależności od rodzaju zaburzenia i wieku dziecka. Ale oznacza to, że w ok. 30-osobowej klasie szkolnej czy grupie przedszkolnej statystycznie u trojga występują już zaburzenia lękowe. I nie mówimy tu o „zwykłych” lękach, lecz takich, które osiągają poziom kliniczny i wymagają interwencji specjalisty. Dziś mamy z tym do czynienia coraz częściej niż kiedyś” – ocenia psycholog.
Lęk może być dla nas bardzo pożyteczny, ponieważ wskazuje nam, co jest dla nas ważne i jak powinniśmy zareagować w obliczu czegoś, co postrzegamy jako zagrożenie. W ten sposób możemy uniknąć niebezpieczeństw i chronić siebie oraz naszych bliskich.
Lęk jest zatem naturalną reakcją na potencjalne zagrożenia i dzięki niemu jesteśmy w stanie lepiej radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Mimo, że może on nam przeszkadzać, wciąż jest dla nas pożyteczny, ponieważ komponuje się z naszym zdrowiem psychicznym i fizycznym.
Lęk jest ważnym narzędziem adaptacji, które powinniśmy wykorzystywać w odpowiedni sposób. Dzięki świadomości tego, jak działa, jesteśmy w stanie zachować kontrolę i wykorzystywać go w efektywny sposób do zapewniania naszego bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia.
Nasz lęk powinien pozostać w ryzach. Gdy zaczyna przekraczać pewne granice i uniemożliwia nam swobodne funkcjonowanie, powinniśmy skonsultować się ze specjalistą w celu uzyskania pomocy. W ten sposób będziemy w stanie zapanować nad naszym lękiem, a co za tym idzie, będziemy w stanie chronić siebie i naszych bliskich.
„Niektórzy mówią: „Jestem tak zestresowany, że nie panuję nad tym co się ze mną dzieje”. Albo: „On nie czerpie z tego, co mówią do niego nauczyciele, nie zdobywa wiedzy, bo lęk aż go zżera”. Takie dziecko często skupia się na wszystkim innym, tylko nie na tym co jest w danej chwili najistotniejsze” – tłumaczy specjalistka.
Dlatego ważne jest, aby dorosły wokół dziecka wykazywał się pozytywnym nastawieniem do nowych rzeczy i wspierał dziecko w eksplorowaniu nowych sytuacji. Takie wsparcie jest niezbędne, aby dziecko miało siłę i pewność siebie, aby spróbować nowych rzeczy i nie bać się porażki.
Dzieci powinny być wspierane w ich odwadze i wytrwałości, a rodzice powinni starać się wyzwalać w nich pozytywne podejście i kompetencje, aby mogły w pełni poznawać i wypróbowywać nowości. W ten sposób dzieci zaczną coraz bardziej ufać swoim umiejętnościom i zapomną o swoich lękach.
Należy umożliwić dziecku bezpieczne poznawanie świata i jego wszystkich zakamarków. Zamiast starać się wyeliminować wszelkie zagrożenia, lepiej uczyć dzieci, jak z nimi radzić sobie, kiedy się pojawią. Dzięki posiadaniu takiej wiedzy i umiejętności, dzieci będą w stanie pokonywać swoje lęki i wykorzystywać swoje naturalne talenty.
W wieku 3 – 6 lat dziecko zaczyna bać się odrzucenia, śmierci, zemsty, odizolowania od grupy, utraty zabawek, zmiany miejsca. Pojawiają się też fobie, np. lęk przed szczurami czy wężami. Nocne lęki mogą pozostać.
Nowa wersja paragrafów:
Lęki rozwojowe u dziecka są naturalnym elementem procesu wzrastania. Od 0 do 2 lat dzieci boją się separacji od rodziców, obcych osób, głośnych dźwięków, a także ciemności i samotności. Konsekwencje tego okresu to koszmary senne, lęk przed wodą i dźwiękami oraz płacz. Przedszkolaki natomiast są zazwyczaj przerażone wyobrażeniem odrzucenia, śmierci, zemsty, utraty zabawek, czy zmiany miejsca. Nierzadko pojawiają się też fobie, np. strach przed szczurami czy wężami.
Aby pomóc dziecku w radzeniu sobie z lękami rozwojowymi, rodzice powinni poświęcić czas na wyjaśnienie dziecku, dlaczego lęki występują i jak sobie z nimi radzić. Przede wszystkim powinni być również wyrozumiali wobec reakcji dziecka i zapewnić mu bezpieczeństwo.
Ważne jest również, aby dziecko miało dostęp do odpowiednich zabawek, które mogą wspierać jego rozwój emocjonalny i pozwolić mu na wyrażenie swoich uczuć i lęków. Takie zabawki powinny być odpowiednio dobrane do wieku dziecka i jego potrzeb.
Dzieci w wieku przedszkolnym mogą odczuwać lęk wobec zwierząt, ludzi, zjawisk atmosferycznych, zmian otoczenia, rozstania z rodzicami i obawy przed śmiercią. Rodzice powinni zapewnić dzieciom taką ilość informacji, aby wiedziały, kiedy rodzice wrócą do domu, np. „po obiedzie” zamiast wskazywać godziny. Należy unikać obaw i wyjaśnić dzieciom wszelkie niepokojące sytuacje i wyjaśnić je na poziomie zrozumiałym dla maluchów.
Dzieci w wieku szkolnym często odczuwają lęki wynikające z sytuacji szkolnych, takich jak klasówki, ocenianie, obowiązki czy dyscyplina, a także związane z grupą rówieśniczą i potrzebą akceptacji. Dodatkowo, zwiększony dostęp do różnych programów w telewizji może wywoływać lęk przed złymi ludźmi, włamywaczami, porywaczami, terrorystami czy nawet wojną. Rodzice zazwyczaj pragną, aby ich dzieci odnosiły sukcesy i starały się sprostać ich oczekiwaniom, co może również wywoływać niepokój u dziecka.
Lęki rozwojowe są normalną częścią wzrastania dziecka. Chociaż należy zareagować na nie spokojem, aby dać dziecku poczucie bezpieczeństwa, to warto także wiedzieć, że zazwyczaj ustępują one samoistnie. Zachęcając dziecko do rozmowy o swoich lękach i obawach, można mu pomóc w przezwyciężeniu stresu i napięcia, jakie wywołują.
Kiedy lęk przestaje być adaptacyjny, dziecko może czuć się zbyt przytłoczone obawami i wycofywać się z codziennego funkcjonowania. Przestaje ono chodzić do szkoły, do przyjaciół, do zajęć dodatkowych, a nawet do lekarza. W takim przypadku istnieje ryzyko, że dziecko będzie miało problemy z radzeniem sobie w przyszłości.
Lęk może wtedy wykluczyć dziecko z wielu codziennych, ważnych dla jego samorozwoju aktywności. Zaburzenia lękowe mogą powodować, że dziecko wycofuje się z aktywności, które są dla niego istotne i zaczyna unikać sytuacji, które mogłyby go wystawić na próbę. Sytuacja ta może wywołać u dziecka poczucie bezsilności, a także osłabić jego poczucie własnej wartości.
„Jeśli lęk jest na tyle nasilony że dochodzi do zaburzenia funkcjonowania rodziny, bo np. rodzice nie mogą wyjść do kina czy do pracy, bo dziecko nie chce zostać z kimś innym, jeśli jego lęki sprawiają, że wszystko podporządkowane jest temu dziecku, to nie jest naturalne i to jest moment, w którym powinien włączyć się psycholog rodzinny” – uważa dr Koplejewska.
Jedną z najlepszych metod pomocy dziecku z lękiem jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której może wyrażać swoje emocje. Nie chodzi o wybuchy gniewu czy płaczu, ale o zrozumienie dla tego, co dziecko przeżywa. Ważne jest, by dziecko wiedziało, że jego emocje są akceptowane i uznawane.
Innym sposobem pomocy dziecku uporać się z lękiem jest wypracowanie strategii radzenia sobie z nim. Można powiedzieć dziecku, że ma w sobie wszystko, co jest potrzebne, by sobie poradzić. Można też zachęcać do używania różnych technik relaksacyjnych, takich jak oddychanie lub liczenie, aby dziecko mogło sobie poradzić z lękiem.
Ważne jest również, aby uczyć dziecko, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami. Można to zrobić poprzez ćwiczenia rozwiązywania problemów, w których dziecko uczy się, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami w bezpieczny sposób. Ćwiczenia te pozwalają dziecku przygotować się na trudne sytuacje w przyszłości, co pomoże mu poradzić sobie z lękiem.
Rodzice powinni wykorzystywać bajki psychoterapeutyczne, aby pomóc swoim dzieciom poradzić sobie z lękami. Postacie w bajkach mogą być wzorem, który pokaże dziecku, że nie jest samo z tymi problemami, i że inni również muszą zmagać się z podobnymi obawami. Dzięki tym historiom dzieci będą czuć się bezpiecznie i zmotywowane do tego, by przezwyciężać swoje lęki.
„Im mniejsze dziecko, tym bardziej potrzebuje, żeby go przytulić, ukoić. U starszych dzieci liczy się zrozumienie i wsparcie, rozmowa o tym, czego się boi, jak z tym żyć, jak to sobie oswoić. Można np. zrobić specjalny słoik, do którego wrzucamy nasze emocje i lęki i zakręcamy go” – radzi psycholog.
Tak, leczenie lęku może być bardzo skuteczne. Jednym z najbardziej skutecznych sposobów jest stosowanie metody małych kroków. Ta metoda zakłada, że osoba dotknięta lękiem powinna starać się stopniowo zmierzyć z obawami, zwiększając stres i wystawiając się na trudne sytuacje.
Jakie są skuteczne sposoby leczenia lęku?
Istnieje wiele skutecznych sposobów na radzenie sobie z lękiem. Warto przede wszystkim skonsultować się z psychologiem lub terapeutą, który wyróżni najbardziej odpowiednie metody dla danej osoby. Do skutecznych metod zalicza się m.in. relaksację, terapię poznawczo-behawioralną, terapię przywracania równowagi emocjonalnej, terapię drzewa życia, trening uważności i wiele innych.
Aby skutecznie leczyć zaburzenia lękowe, można wypróbować różne techniki terapeutyczne. Uważność, relaksacja, oddychanie, medytacja i joga dla dzieci to sprawdzone metody, które pomagają zmniejszyć napięcie i lęk wywołany przez objawy.
„Wyniki badań potwierdziły skuteczność farmakoterapii oraz psychoterapii poznawczo-behawioralnej, czyli np. stopniową ekspozycję na sytuacje lękowe, z kontrolą objawów somatycznych. Polega to na tym, że kiedy widzimy, że coś zaczyna się dziać, np. dziecko zaczyna się wiercić, sytuacja wywołuje u niego zaniepokojenie, trzeba pozwolić mu się zrelaksować: niech się napije wody, przejdzie się po domu, zrobi coś, co pozwoli mu odreagować” – radzi psycholog.
Farmakoterapia jest często stosowana, gdy same metody psychoterapeutyczne nie zapewniają wystarczających efektów. W takich przypadkach, dzięki farmakoterapii, można złagodzić objawy, które uniemożliwiałyby oddziaływania psychoterapeutyczne. Pomimo to, farmakoterapia powinna być stosowana jako uzupełnienie psychoterapii, a nie jako jedyna, stosowana metoda leczenia.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia nawrotów lęku, ważne jest, aby rodzice zostali wyposażeni w odpowiednią wiedzę i umiejętności, które pozwolą im zapobiegać lękom dziecka. Dodatkowo, rodzice mogą wspierać dzieci, pokazując im, jakie postępy poczyniły i dając im informacje zwrotne na ich temat.
Podejrzenie innych zaburzeń powinno być brane pod uwagę w przypadku dzieci lękowych. Objawy takie jak fobia społeczna, depresja czy ADHD mogą towarzyszyć lękowi i wymagają szybkiego zdiagnozowania i właściwego leczenia.
Dystrybucja: pap-mediaroom.pl
