Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło, że Polska zajęła 33. miejsce w najnowszym rankingu Rule of Law Index opublikowanym przez World Justice Project. Jest to znak, że reformy mające na celu przywrócenie praworządności idą w dobrym kierunku, ponieważ jest to pierwszy raz od 8 lat, kiedy pozycja Polski w tym rankingu poszła w górę.
Po wyborach parlamentarnych Polska powróciła do grona krajów praworządnych i podjęła szereg działań w celu naprawienia wymiaru sprawiedliwości. Mimo że jesteśmy na początku drogi, to cieszy nas fakt umocnienia naszej pozycji po latach spadków w rankingu. Chociaż udało nam się przełamać tendencję spadkową, naszym głównym, długoterminowym celem jest znalezienie się w czołówce państw w rankingu – ocenił Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar.
Minister Bodnar wielokrotnie podkreślał znaczenie rankingów, takich jak Rule of Law Index. W 2021 r. w jednym ze swoich felietonów zaznaczył, że tego typu rankingi mają wpływ na postrzeganie państwa na arenie międzynarodowej, warunki prowadzenia działalności gospodarczej, inwestycje oraz ogólne poczucie kondycji danego państwa. Dodatkowo pozwalają na lepsze kierowanie zainteresowania organizacji międzynarodowych oraz instytucji, które chcą wspierać przemiany demokratyczne w danym państwie.
Ocena Polski w Indeksie Rządów Prawa 2024
Raport WJP wskazuje, że w większości krajów badanych poziom praworządności spada. Jednakże są państwa, które pokazują, że poprawa jest możliwa. Polska jest jednym z przykładów – jej ocena w porównaniu z poprzednim rokiem wzrosła o 3,2%, co stanowi największy wzrost w ogólnej ocenie spośród wszystkich ocenianych krajów w rankingu.
Polska awansowała o trzy miejsca w światowym rankingu, zajmując 33. miejsce w 2023 roku. W rankingu regionalnym, które obejmuje państwa UE, EFTA oraz Ameryki Północnej, Polska znalazła się na 25. miejscu spośród 31 państw (w 2023 r. zajmowaliśmy 26. miejsce). Natomiast w kategorii państw o wysokim dochodzie Polska zajęła 32. miejsce spośród 47 państw (w 2023 r. było to 35. miejsce).
Polska odnotowała największy wzrost oceny (aż o 21 pozycji) w kategorii „Constraints on Government Powers” – ograniczenia władzy rządowej. Badany wskaźnik ocenia mechanizmy, które zapewniają odpowiedzialność władzy przed obywatelami.
Aby zapewnić te mechanizmy, konieczne jest działanie ze strony władzy ustawodawczej, sądowniczej oraz niezależnych instytucji audytowych. Indeks ten ocenia również system odpowiedzialności karnych dla urzędników państwowych oraz swobodę działania organizacji pozarządowych i mediów.
Polska odnotowała znaczący wzrost o 14 pozycji w wskaźniku „Open Government” – otwartość rządu. Kluczową rolę w tej kategorii odgrywa przejrzystość działań rządu, prawo obywateli do informacji publicznej oraz mechanizmy umożliwiające działalność obywatelską oraz składanie skarg dotyczących usług publicznych.
W kategoriach „Sądownictwo cywilne” odnotowano poprawę o 5 pozycji, a w „Prawa podstawowe” o 4 pozycje. Analiza raportu wskazuje konieczność kontynuowania działań mających na celu poprawę i wzmocnienie polskiego wymiaru sprawiedliwości. Jednocześnie działania ministra sprawiedliwości Adama Bodnara wykazują realny wpływ na poprawę sytuacji w Polsce, co wskazuje na prawidłowy kierunek zmian.
Ranking Polski w latach 2015-2023
Na początku okresu Polska zajmowała 21. miejsce, jednakże w 2023 roku spadła na 36. pozycję.
Spadek pozycji był efektem zmian w systemie wymiaru sprawiedliwości wprowadzonych przez rząd Zjednoczonej Prawicy, w tym przez ówczesnego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę.
W 2016 roku rząd Zjednoczonej Prawicy zmienił zasady funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego poprzez wprowadzenie tzw. sędziów-dublerów, co spowodowało spadek Polski na 22. miejsce.
W latach 2017 i 2018 rząd Zjednoczonej Prawicy wprowadził ustawy dotyczące zmian w Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa, co doprowadziło do przerwania kadencji KRS w nieuprawniony sposób i wybrania nowych członków Rady niezgodnie z Konstytucją przez polityków.
Ustawa obniżająca wiek emerytalny sędziów spowodowała konflikt wokół statusu Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego.
Komisja Europejska rozpoczęła procedurę przeciwko Polsce z art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej.
TSUE nakazał przywrócenie do pracy sędziów SN zmuszonych do wcześniejszego przejścia w stan spoczynku.
Polska spadła na 24. miejsce w rankingu w 2019 roku.
Rząd Zjednoczonej Prawicy zwiększył kontrolę Ministerstwa Sprawiedliwości nad nominacjami i dyscyplinowaniem sędziów.
TSUE stwierdził, że reforma KRS nie gwarantuje niezależności sądów.
Polska spadła na 26. miejsce w rankingu w 2019 roku.
W 2020 roku Sejm przyjął tzw. ustawę kagańcową, która umożliwiała ściganie dyscyplinarne sędziów krytykujących niepraworządne zmiany w sądownictwie i stosujących prawo Unii Europejskiej oraz sprawdzających czy składy sędziowskie spełniają europejskie standardy niezależności.
Decyzja TSUE nakazująca zawieszenie działalności Izby Dyscyplinarnej SN wywołała spore kontrowersje.
Polska spadła na 27. miejsce w rankingu, co stanowi poważne wyzwanie dla kraju.
W 2021 roku doszło do kontrowersyjnej decyzji Trybunału Konstytucyjnego pod przewodnictwem Julii Przyłębskiej, która pogłębiła kryzys wokół praworządności w Polsce.
Wybór Przyłębskiej głosami Zjednoczonej Prawicy spotkał się z krytyką i protestami społecznymi.
Według najnowszego rankingu, Polska spadła na 35. miejsce. W 2022 roku Izba Dyscyplinarna SN zawiesiła kilku sędziów w orzekaniu oraz obniżyła im wynagrodzenie za stosowanie orzeczeń europejskich trybunałów. Represje wobec sędziów nasiliły się, a TK uznał, że art. 6 ust. 1 EKPC jest niezgodny z Konstytucją RP. W miejsce Izby Dyscyplinarnej powołano Izbę Odpowiedzialności Zawodowej, co spowodowało, że Polska spadła na 36. miejsce w rankingu.
W 2023 roku Zgromadzenie Ogólne Trybunału Konstytucyjnego podjęło decyzję o braku podstaw do wyboru prezesa TK w miejsce Julii Przyłębskiej, której wygasła kadencja. TK pod kierownictwem Julii Przyłębskiej uznał ułaskawienie Mariusza Kamińskiego przez prezydenta Andrzeja Dudę. Prezydent podpisał nowelizację prawa o prokuraturze, która miała zabetonować prokuraturę i przeniosła kluczowe kompetencje Prokuratora Generalnego na Prokuratora Krajowego. Komisja Europejska wyraziła zaniepokojenie sytuacją w Polsce w swoim raporcie dotyczącym praworządności.
Polska utrzymuje 36. miejsce w rankingu. World Justice Project (WJP) to międzynarodowa organizacja non-profit, która stymuluje działania na rzecz wzmocnienia praworządności na całym świecie. Co roku publikuje raport Rule of Law Index, który ocenia stan praworządności w 142 krajach na świecie na podstawie 8 kategorii: porządek i bezpieczeństwo, poziom korupcji, egzekwowanie prawa, sądownictwo karne, sądownictwo cywilne, otwartość rządu i przejrzystość jego działań, prawa podstawowe oraz mechanizmy ograniczeń władzy rządowej.
Ranking powstaje na podstawie ankiety, w której biorą udział zarówno przedstawiciele opinii publicznej, jak i eksperci prawa, co pozwala na wieloaspektowe spojrzenie na stan praworządności w danym kraju.
Zauważ: Komunikaty publikowane na serwisie PAP są przedstawiane bez żadnych zmian w ich treści, zgodnie z formą dostarczoną przez nadawcę. Nadawca komunikatu jest odpowiedzialny za jego treść, z zastrzeżeniem postanowień art. 42 ust. 2 ustawy prawo prasowe. (PAP)
Źródło wiadomości: pap-mediaroom.pl
