Polska nie pozostaje obojętna w walce z uzależnieniami. W odpowiedzi na wyzwania, jakie stwarzają uzależnienia, polski rząd przyjął w 2021 roku „Program Przeciwdziałania Uzależnieniom” – całościowy plan, który ma na celu ograniczenie szkodliwych skutków uzależnień od alkoholu, nikotyny, substancji psychoaktywnych, hazardu i świata cyfrowego. Program wprowadza m.in. szereg skutecznych działań prewencyjnych, edukacyjnych i diagnostycznych, które mają na celu ochronę najmłodszych przed uzależnieniami oraz wsparcie dla osób, które już zmagały się z nałogiem.
Republika Czeska zobowiązała się do zminimalizowania zagrożeń zdrowotnych i do zredukowania skutków nałogów w ramach Narodowej Strategii Zdrowia na lata 2019-2027. Jindřich Vobořil, czeski koordynator polityki uzależnień, oznajmił, że rząd będzie aktywnie propagować swoje działania w całej Europie. Zamiast skupiać się tylko na zakazach dotyczących tytoniu, alkoholu czy narkotyków, czeska polityka uzależnień ma teraz skupić się na innych, bardziej skutecznych metodach.
„To podejście się nie sprawdziło. Fakty i dane, którymi dysponujemy, pokazują, że racjonalna polityka opiera się na minimalizacji ryzyka zdrowotnego. Mamy już dane z państw takich, jak Szwecja czy Wielka Brytania, w których promowanie alternatyw dla tradycyjnych papierosów pozwoliło znacząco zmniejszyć statystyki przedwczesnych zgonów i chorób układu krążenia czy płuc, co wpływa też na system opieki zdrowotnej i wiąże się z niższymi kosztami społecznymi. Teraz otwiera się przegląd dyrektywy dotyczącej wyrobów tytoniowych. To okazja, żeby powiedzieć, że będziemy iść drogą, którą wyznaczają dane naukowe” – zaznaczył czeski koordynator ds. uzależnień.
Ministerstwo Zdrowia w Republice Czeskiej wyraża głębokie zaniepokojenie dotyczące wpływu substancji uzależniających i ryzykownych zachowań takich jak hazard na zdrowie i społeczeństwo. Z tego powodu podjęto działania mające na celu wypracowanie skutecznych rozwiązań legislacyjnych, które zakładają, że Czeska społeczność będzie miała dostęp do zróżnicowanych i zdrowych alternatyw w stosunku do używania tytoniu i nikotyny.
Ponadto rząd Czeski chce zapewnić swoim obywatelom dostęp do informacji i narzędzi, które pozwolą im zrozumieć zagrożenia związane z hazardem i innymi substancjami uzależniającymi. Poprzez edukację i świadome działania, społeczeństwo będzie w stanie zmniejszyć i ograniczyć swoje ryzyko wynikające z uzależnienia.
Pali je 2 mln osób, co stanowi 1/4 społeczeństwa. W Czechach przyczynia się do śmierci rocznie od 16 do 18 tys. palaczy, co oznacza, że co piąty zgon jest związany z nałogiem palenia. Jednakże również i alkohol, i narkotyki stanowią zagrożenie dla zdrowia – od 6 do 7 tys. zgonów z powodu alkoholu oraz 150 osób z powodu narkotyków i 120 osób z powodu nadużywania substancji psychoaktywnych. Pomimo tego, że istnieje 40 poradni leczenia nikotynizmu, tylko 1-2 tys. palaczy korzysta z nich.
Chociaż ceny nałogów nie są łatwe do oszacowania, eksperci wskazują, że każdego roku w Czechach palenie papierosów pochłania ponad 33 miliardów złotych, nadużywanie alkoholu może kosztować do 10,7 miliarda złotych, a hazard maksymalnie 3,1 miliarda złotych. Z tego powodu Czesi postanowili wprowadzić politykę fiskalną, która wywiera wpływ na społeczne zachowania. Dotyczy to podatków na produkty uzależniające, które mają być powiązane z poziomem szkodliwości dla zdrowia. W tym celu Czesi planują zachęcać palaczy do korzystania z alternatyw, takich jak e-papierosy, podgrzewacze tytoniu czy saszetki z nikotyną, które byłyby bardziej przystępne cenowo.
„Jeśli Komisja Europejska poważnie podchodzi do swoich planów zmniejszenia liczby palaczy i ograniczenia skutków palenia, to musi rozważyć koncepcję ograniczania ryzyka w tym obszarze. Rząd Czech zobowiązał się promować takie podejście w UE. Będziemy je również promować w związku z trwającą oceną tzw. dyrektywy tytoniowej, ponieważ jest ona skuteczna, bo zmierza do osiągnięcia rzeczywistego zmniejszenia liczby palaczy tradycyjnych papierosów” – podkreśla koordynator krajowy ds. polityki uzależnień Republiki Czeskiej.
Polska rzeczywiście ma poważny problem z uzależnieniami, a najbardziej niepokojący wskaźnik dotyczy palenia papierosów. Sprawa jest poważna, ponieważ w skali roku koszty leczenia związane z paleniem papierosów szacuje się na 200 mld zł. Dodatkowo, wyniki badań przeprowadzonych w 2022 roku wykazały, że codziennie pali prawie 30 proc. dorosłych Polaków. Co gorsza, ponad połowa palaczy uzależnia się od palenia tuż po osiągnięciu pełnoletności.
Aby zwalczyć uzależnienia w Polsce, rząd musi podjąć odpowiednie działania. Przede wszystkim, w szkołach powinny zostać wprowadzone programy edukacyjne dotyczące skutków zdrowotnych palenia. Rząd powinien również wprowadzić większe podatki na produkty tytoniowe, aby zniechęcić ludzi do palenia. Ponadto, powinno być wprowadzone większe ograniczenia w reklamowaniu produktów tytoniowych, aby mniej osób sięgało po papierosy.
Walka z uzależnieniami w Polsce wymaga odpowiednich środków i działań. Dzięki właściwym działaniom rządowym, możliwe będzie zmniejszenie liczby palaczy w Polsce i zapobieganie poważnym skutkom zdrowotnym związanym z paleniem papierosów.
Używka alkoholu ma istotny wpływ na zdrowie Polaków. Około 700-900 tysięcy osób jest uzależnionych od alkoholu, a 2,5 miliona nadużywa go. W 2021 roku w izbach wytrzeźwień trafiło 87 tys. osób, w tym 120 chłopców i 35 dziewczyn. Sięganie po alkohol jest często wynikiem presji społecznej lub przyjemności z picia. Zgodnie z raportami Światowej Organizacji Zdrowia, długotrwałe picie alkoholu może doprowadzić do licznych chorób i urazów, a 3 miliony osób rocznie umiera z powodu alkoholizmu.
Polski program zwalczania uzależnień obejmuje szeroki zakres działań, których celem jest zapobieganie i ograniczanie szkód wynikających z uzależnień, a także promowanie zdrowia. Priorytetem jest udzielanie wsparcia osobom zmagającym się z uzależnieniami, w tym zapewnienie im dostępu do odpowiednich usług terapeutycznych i wsparcia społecznego. Program zakłada także wzmocnienie edukacji zdrowotnej wśród dzieci i młodzieży, aby zapobiegać powstawaniu nałogów.
Ponadto, polskie władze ustanowiły Narodowy Fundusz Zdrowia, który ma na celu zapewnienie dostępu do specjalistycznych usług w zakresie leczenia nałogów. Fundusz zapewnia finansowanie usług zdrowotnych, w tym terapii i wsparcia dla osób uzależnionych. Jest to szczególnie ważne w kontekście zapewnienia równego dostępu do opieki zdrowotnej, bez względu na zasoby finansowe.
Polski pomysł na walkę z uzależnieniami
Program zwalczania nałogów jest ważnym elementem Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025. Program umożliwia zapobieganie i ograniczanie szkód wynikających z nałogów oraz wzmacnia świadomość zdrowotną wśród dzieci i młodzieży. Wspiera także osoby uzależnione, zapewniając im dostęp do specjalistycznych usług terapeutycznych i wsparcia społecznego.
Aby zapewnić równy dostęp do opieki zdrowotnej dla wszystkich, utworzono Narodowy Fundusz Zdrowia, który sfinansuje profesjonalną terapię oraz wsparcie dla osób zmagających się z uzależnieniami. Ponadto, Fundusz finansuje badania dotyczące skuteczności różnych metod leczenia i zapobiegania nałogom, a także edukację zdrowotną wśród pacjentów.
Dr n. med. Piotr Jabłoński, dyrektor Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (KCPU), wyjaśnił, że w celu skuteczniejszej walki z uzależnieniami chemicznymi i behawioralnymi, połączono dwa ośrodki, które wcześniej działały niezależnie. Nowo powstałe KCPU będzie monitorować samorządy w 2022 roku, aby wprowadzały one kompleksowe programy przeciwdziałania uzależnieniom. Ponadto, zainicjowano również współpracę między terapią uzależnień a leczeniem psychiatrycznym, aby wzmocnić efektywność działań.
Według badań KCPU, działania państwa w zakresie wyrobów tytoniowych, takie jak podwyżka cen, zakazy palenia w miejscach publicznych oraz kampanie edukacyjne, mają znaczący wpływ na postawy abstynenckie wśród ludzi oraz ich próby rezygnacji z palenia. Rezultaty tych działań zaobserwowano w postaci systematycznego spadku liczby palących.
Według dr n. med. Piotra Jabłońskiego, skutecznymi działaniami w celu ograniczenia uzależnienia od narkotyków i innych nowych substancji psychoaktywnych, zwanych „dopalaczami”, są działania prewencyjne.
„Tutaj postawiliśmy na profilaktykę i edukację, na zmiany prawne. Na przykład zaczęliśmy delegalizować całe grupy substancji psychoaktywnych. Przenieśliśmy listy zakazanych substancji z ustawy do rozporządzenia, co znacznie skróciło czas reakcji na pojawiające się nowe ich rodzaje. Aktywnie też monitorujemy to, co dzieje się na rynku i przeprowadzamy systematyczne badania dotyczące rozpowszechnienia i charakterystyk uzależnień. Jednym z kluczowych działań były akcje bezpośrednie wymierzone w obrót nowymi substancjami i przeniesienie ciężaru z działań administracyjnych na policyjne. To wszystko zaowocowało spektakularnym sukcesem, bo w tej chwili wskaźniki dotyczące używania dopalaczy i zatruć nimi są niskie, w przeciwieństwie niestety do tych odnoszących się do spożywania alkoholu na głowę mieszkańca. Statystyki >>alkoholowe<< dramatycznie nie rosną, ale nadal są wysokie” – zauważył dyrektor KCPU.
„W przypadku substancji psychoaktywnych będziemy mówili o kilku procentach, a w przypadku alkoholu o ok. 60 procentach. Od tych pierwszych w Polsce uzależnionych jest około 70-100 tys., a w przypadku alkoholu to od 800 tys., nawet do jednego miliona osób. Jak widać mówimy o zupełnie innej skali” – podsumował ekspert.
Powiedział, że w przypadku alkoholu, liczba osób, które używają go szkodliwie jest w Polsce nieporównywalnie wyższa niż liczba osób używających substancji psychoaktywnych. Podkreślił, że aby skutecznie zwalczać uzależnienia, konieczne jest zarówno wprowadzenie programów redukcji szkód, jak i edukacja i profilaktyka. Coraz więcej ludzi zdaje sobie sprawę z zagrożeń związanych z szkodliwym używaniem substancji.
Używki to nie tylko alkohol, ale również substancje psychoaktywne, których używanie jest w Polsce na znacznie mniejszą skalę. Minister zaznaczył jednak, że konieczne jest zarówno wyeliminowanie szkodliwego używania substancji, jak i wprowadzenie programów redukcji szkód, gdzie zamiast całkowicie eliminować używki, można je zastąpić substancjami mniej szkodliwymi. Ludzie powinni być też świadomi zależności między zdrowiem a szkodliwym używaniem używek.
Minister podkreślił również, że nadal wiele jest do zrobienia w zakresie ograniczania szkodliwych skutków używania niedozwolonych substancji. Wymaga to stałego wsparcia ze strony władz, edukacji społecznej i programów profilaktycznych. Niezwykle ważne jest, aby ludzie widzieli i rozumieli, jakie zagrożenia niesie za sobą używanie używek.
„Tak naprawdę nie ma nieszkodliwej dawki używek np. narkotyku, alkoholu. To zawsze odbywa się kosztem jakichś strat zdrowotnych” – podkreśla ekspert.
Dyrektor Krajowego Centrum Profilaktyki Używania Substancji Psychoaktywnych zaznaczył, że pracując nad ulepszeniami systemu opieki nad osobami uzależnionymi sugeruje Ministerstwu Zdrowia przetestowanie substytucji tytoniowej jako podstawy w procesie leczenia zależności od używek.
KCPU zaleca również, by skupić się na edukacji zdrowotnej w zakresie uzależnień, wzmocnieniu wsparcia psychospołecznego i zwiększeniu dostępności leków.
Dyrektor KCPU proponuje też, by zwrócić uwagę na edukację zdrowotną w zakresie zależności, poprawić wsparcie psychologiczno-społeczne oraz zapewnić większy dostęp do leków.
Ponadto, w celu wyeliminowania uzależnień od substancji psychoaktywnych, KCPU zaleca wprowadzenie substytucji tytoniowej jako standardu leczenia.
„Problem uzależnienia od nikotyny jest powszechny w oddziałach psychiatrycznych i leczenia uzależnień. Ważne jest to, by tacy pacjenci mogli korzystać z substytucji nikotyny, bo trudno walczyć od razu ze wszystkimi uzależnieniami i chorobami. Dzisiaj większość pacjentów spełnia kryteria diagnozy F.19, a więc używania wielu substancji. Bardzo często jest to alkohol w połączeniu z substancjami kontrolowanymi czy jakimiś tabletkami, lekarstwami przyjmowanymi bez potrzeb terapeutycznych. Jednocześnie coraz częściej pacjenci mają stawiane podwójne diagnozy psychiatryczne, czyli oprócz uzależnienia mamy jeszcze dodatkową diagnozę zaburzenia lub choroby psychicznej” – podkreślił.
Narodowy Program Zdrowia wspiera walkę z uzależnieniem od palenia tytoniu poprzez Program Profilaktyki Chorób Odtytoniowych. Celem programu jest zwiększenie świadomości i edukacja zdrowotna, a także zmniejszenie zachorowalności i śmiertelności spowodowanych paleniem tytoniu. Poradnie antynikotynowe są dostępne bez skierowania, a ich lista dostępna jest na stronie: https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne. Palaczom, którzy chcą rzucić nałóg, oferujemy pomoc w Ogólnopolskiej Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym. Wystarczy zadzwonić na numer 801 108 108 lub 22 211 80 15.
Kampania Narodowego Programu Zdrowia służy zapobieganiu chorobom odtytoniowym. Osoby zainteresowane zdobyciem wiedzy na temat zagrożeń związanych z paleniem tytoniu, mogą korzystać z poradni antynikotynowych bez konieczności posiadania skierowania. Lista tych placówek dostępna jest na stronie: https://gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne. Palacze, którzy chcą rzucić nałóg, mogą skorzystać z wsparcia oferowanego przez Ogólnopolską Telefoniczną Poradnię Pomocy Palącym. Wystarczy zadzwonić na numer 801 108 108 lub 22 211 80 15.
Jak widać, w większości krajów istnieją surowe przepisy dotyczące dostępu do używek, które mają ograniczyć ich spożycie przez młodzież. W Polsce, jak i na całym świecie, coraz więcej się mówi o szkodliwości nikotyny, a władze podejmują kolejne kroki, aby powstrzymać rozprzestrzenianie się tego uzależniającego nałogu. Nowe regulacje dotyczące sprzedaży i spożywania używek przyczyniają się do ochrony młodych ludzi i zapobiegania wczesnemu i nadmiernemu spożywaniu alkoholu, tytoniu i nikotyny.
By ograniczyć palenie tytoniu, ważne jest, aby zarówno decydenci, jak i sami palacze mieli świadomość konsekwencji tego nałogu. Konieczne jest wprowadzanie skutecznych polityk regulacyjnych, które skutecznie ograniczają dostępność i używanie produktów tytoniowych. Ważne jest również wspieranie właściwych zachowań i rozpowszechnianie informacji na temat szkodliwych skutków palenia. Warto również wspierać dostęp do profesjonalnej terapii zmiany zachowania, aby pomóc palaczom w porzuceniu nałogu.
„Wymaga to przyjęcia postawy przeciwstawiającej się ekonomicznym interesom branży producentów i sprzedawców wyrobów nikotynowych jako stojącym w sprzeczności z celami zdrowia publicznego” – oceniają.
„Dane wskazują bowiem, że wpływy budżetowe z podatków nie rekompensują nakładów na pokrywanie negatywnych konsekwencji używania tych wyrobów. Nie znajduje również potwierdzenia teza, że aktualne regulacje prawne są wystarczające w kontroli rynku nikotynowego, a ich zaostrzenie będzie nadmiernym naruszeniem wolności obywatelskich. Powyższe przekonania, sprzeczne z dowodami naukowymi, są w Polsce i na całym świecie wzmacniane przez wysoko finansowane działania PR-owe i lobbingowe producentów. Mają one na celu ochronę interesu ekonomicznego tej dochodowej branży i powstrzymanie decydentów od podejmowania działań prozdrowotnych” – piszą we wstępie do dokumentu naukowcy.
Eksperci PAN zgadzają się, że konieczne jest odrzucenie przeświadczenia, że sektor tytoniowy jest niezbędny dla polskiej gospodarki. Postulują oni wzrost opodatkowania wyrobów tytoniowych, tak aby ich dostępność ekonomiczna spadła oraz wprowadzenie weryfikacji wieku osoby kupującej takie produkty. Zalecają również podniesienie wieku uprawniającego do zakupu wyrobów tytoniowych do 21 lat. Wszystko to stanowić ma element profilaktyki, która pozwoli ograniczyć szkodliwe skutki palenia papierosów.
Eksperci PAN postulują podniesienie cen wyrobów tytoniowych, w szczególności tych alternatywnych, aby zmniejszyć ich dostępność. Wskazują, że wzrost cen o 10% skutkuje obniżeniem liczby osób palących o około 4%. Ponadto sugerują, aby wszyscy sprzedawcy wyrobów tytoniowych byli zobowiązani do weryfikowania wieku kupującego, co miałoby zapobiec sprzedaży osobom niepełnoletnim. Wymagane jest również wprowadzenie dotkliwych konsekwencji prawnych dla sprzedawców, którzy nie przestrzegają tego obowiązku.
Eksperci PAN są zgodni co do tego, że przekonanie o konieczności sektora tytoniowego dla polskiej gospodarki powinno być odrzucone. Rekomendują oni podwyższenie cen wyrobów tytoniowych i alternatywnych, wprowadzenie obowiązku weryfikacji wieku kupującego oraz likwidacja dostępu osób niepełnoletnich do takich produktów. Wszystko to ma na celu zmniejszenie szkód wynikających z palenia papierosów.
Jednym z najważniejszych sposobów na ograniczenie liczby palaczy w Polsce jest całkowity zakaz wszelkiego rodzaju reklamy i ekspozycji wyrobów tytoniowych, w tym również w punktach detalicznych. Jest to najlepsze rozwiązanie, które zalecają naukowcy z PAN.
Aby skutecznie zwalczać nałogi z nikotyny, eksperci PAN zalecają zintensyfikowanie edukacji antynikotynowej w szkołach, uświadamianie uczniom, nauczycielom, a nawet rodzicom o szkodliwych skutkach palenia papierosów. Dodatkowo powinno się rozszerzyć dostęp do programów wsparcia i leczenia osób uzależnionych od nikotyny (w tym nieletnich) na wszystkich płaszczyznach opieki medycznej: podstawowej, specjalistycznej oraz szpitalnej. Poza tym konieczne jest ścisłe monitorowanie działań firm branży nikotynowej, praktyk rynkowych, a także zachowań konsumenckich, by skutecznie zapobiegać złym wpływom przemysłu nikotynowego na decyzje państwowe.
Aby zapewnić bezstronność i uczciwość w działaniach instytucji publicznych, naukowcy PAN zalecają stworzenie systemu kontroli, który zapobiegnie wpływowi przedstawicieli branży tytoniowej na procesy decyzyjne.
Do tej pory palacze mieli niewiele wyboru, jeśli chodzi o zdrowiejące alternatywy dla tradycyjnych papierosów. Jednak w niedawnym oświadczeniu Czeski rząd wyraźnie wskazał, że będzie wspierał alternatywną formę dostarczania nikotyny do ludzi, którzy chcą rzucić palenie. W tym celu zostaną wprowadzone różne podatki, które mają na celu obniżenie cen saszetek tytoniowych, e-papierosów i innych produktów, które są mniej szkodliwe niż tradycyjne papierosy.
Lek. Piotr Jankowski z Katedry Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii UCK Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (lipiec 2019 roku) zaznaczył podczas kampanii „Nie spalaj się!#WUModa na niepalenie”, że choć urządzenia podgrzewające tytoń wydają się wytwarzać mniej czynników toksycznych i rakotwórczych niż papierosy tradycyjne, to nie są one wolne od szkodliwych skutków. Przyczyną jest wytwarzanie aerozolu z dużo niższej temperatury niż w przypadku tradycyjnego palenia – ok. 350 st. C w porównaniu do 800 st. C. Wynikiem jest zawartość nikotyny, związków lotnych, a także aromaty i smaki, jakie są dostarczane wraz z dymem.
„Zawartość amoniaku, benzo(a)pirenu, formaldehydu, tlenku węgla, benzenu, akroleiny i innych trucizn jest w nim nawet do 90 proc. niższa niż w papierosie tradycyjnym i również mniejsza niż w e-papierosie” – wyjaśniła w rozmowie ze Światem Lekarza prof. dr hab. n. med. Małgorzata Kozłowska-Wojciechowska, kierownik i twórczyni pierwszego w Polsce Zakładu Farmacji Klinicznej i Opieki Farmaceutycznej na Wydziale Farmacji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
E-papierosy nie są pozbawione wad, choć jednocześnie nie emitują trujących substancji smolistych i gazów. Użytkownicy nadal są uzależnieni od nikotyny, a stosowanie wyrobów podgrzewających może powodować, że osoby te częściej sięgają po tradycyjne papierosy. Terapie odwykowe z nikotyną mają na celu stopniowe zmniejszanie dawek narkotyku, a w końcu całkowite zaprzestanie jego używania.
Jednak pomimo tych niedogodności w stosunku do tradycyjnych papierosów, używanie e-papierosów wiąże się z niższym ryzykiem zdrowotnym ze względu na brak produkcji dymu i toksycznych substancji smolistych oraz trujących gazów. Jest to zatem zaleta e-papierosów, która czyni je atrakcyjnym wyborem dla użytkowników.
Istnieje wiele odmian e-papierosów, które charakteryzują się niższym zawartością nikotyny, co daje możliwość stopniowego i bezpiecznego zmniejszania dawek narkotyku. Wszystko to powoduje, że e-papierosy są atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych papierosów, a także metodą na zmniejszenie ryzyka zdrowotnego związanego z używaniem papierosów.
E-papierosy posiadają wiele zalet w stosunku do tradycyjnych papierosów. Przede wszystkim nie emitują trujących substancji smolistych i gazów, dzięki czemu mają mniejszy wpływ na zdrowie użytkownika. Ponadto wiele odmian e-papierosów wykorzystuje mniejsze ilości nikotyny, dzięki czemu użytkownicy mogą bezpiecznie zmniejszać dawki narkotyku.
Źródła:
- Oficjalny plan polityki w kwestii uzależnień na stronie rządu czeskiego: https://www.vlada.cz/cz/ppov/zavislosti/media/akcni-plan-politiky-v-oblasti-zavislosti-2023-2025-na-vedeckych-dukazech-zalozeny-duraz-na-prevenci-a-lecbu-a-ambice-v-podobe-regulovaneho-trhu—–204204/
- https://www.drogy-info.cz/en/article/media-centre/addiction-policy-action-plan-for-2023-2025-approved/
- https://www.vlada.cz/assets/ppov/protidrogova-politika/National_strategy_2019_2027_fin_rev3.pdf
- Badanie internetowe z 2022 roku dot. używania tytoniu, tytoniu odgrzewanego i e-papierosów w Polsce: https://www.mdpi.com/1660-4601/19/8/4904
- Informacje dotyczące walki z uzależnieniami: https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/ppz/2020/RPT/12%20BIP%20RAPORT_zalec_techn_art_48aa_profilaktyka.pdf
- https://www.nik.gov.pl/plik/id,21351,vp,23991.pdf
- https://www.gov.pl/web/wsse-lodz/uzaleznienia
- Program profilaktyki chorób odtytoniowych: https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/program-profilaktyki-chorob-odtytoniowych
- Opracowanie PAN:https://pan.pl/blog/ograniczenie-palenia-wsrod-polakow-rekomendacje-ekspertow/
- Artykuł Świat Lekarza: http://swiatlekarza.pl/iqos-wsparcie-dla-osob-uzaleznionych-od-palenia/
- Zestawienie statystyczne KCPU: https://www.parpa.pl/images/file/PARPA_G1_2021.pdf
Źródła wiedzy: Serwis Zdrowie
Wszystkie wskazane powyżej źródła dostarczają cennych informacji o globalnych planach walki z uzależnieniami oraz danych statystycznych dotyczących używania tytoniu i innych substancji narkotycznych.
Wiadomość pochodzi z serwisu: pap-mediaroom.pl
