Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości dołącza do inicjatywy Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, obchodząc 20 lat Polski w strukturach UE. Chcemy również uczcić polskich przedsiębiorców, którzy dzięki Funduszom Europejskim mogą liczyć na wsparcie w realizacji swoich pomysłów biznesowych. Zapraszamy do wspólnego świętowania, bo będzie się działo.
Ministerstwo Finansów ogłasza:
Niezrozumiała i niejasna sytuacja finansów publicznych.
Nadmierny wydatek i brak oszczędności.
Podwyższenie podatków i wprowadzenie 22 nowych opłat.
Spadek standardu i polityczne finansowanie lokalnych władz.
Wzrost deficytu i długu – dług publiczny zbliża się do przekroczenia 60% PKB według standardów UE.
Biała Księga finansów publicznych opublikowana w grudniu 2023 r. ukazuje stan skarbu państwa. Pomimo poczynionych kroków naprawczych, liczba błędów i zaniedbań jest tak duża, że poprawa sytuacji finansowej Polski zajmie co najmniej kilka lat.
Obecny stan finansów publicznych wymaga otwartej dyskusji społecznej i podejmowania decyzji w zakresie dalszego wykorzystania środków publicznych. Rząd podjął już pierwsze kroki naprawcze, takie jak zwiększenie przejrzystości finansów publicznych.
Biała Księga finansów publicznych analizuje skutki działań polityki fiskalnej w latach 2016-2023, zwracając uwagę na niedostatek przejrzystości i jawności w tym obszarze.
Niejawność i nieprzejrzystość finansów publicznych w omawianym okresie doprowadziły do wyprowadzania finansowania poza budżet państwa oraz ograniczania dostępu do informacji o stanie finansów państwa.
Brak standardów jawności danych publicznych, nieporównywalność i rozproszenie planów finansowych jednostek to dodatkowe problemy, z którymi borykały się finanse publiczne w omawianym okresie.
Finansowanie wydatków państwowych odbywało się poprzez tworzenie funduszy celowych w Banku Gospodarstwa Krajowego oraz przejmowanie funkcji państwa przez Polski Fundusz Rozwoju, co skutkowało realizacją około 80% wydatków poza budżetem, poza kontrolą parlamentarną i społeczną. Wydatki funduszy BGK wzrosły o ponad 7-krotnie w porównaniu do 2015 roku, osiągając ponad 100 mld zł (co stanowi 3 punkty procentowe PKB), a dodatkowe koszty obsługi długu sięgają miliardów złotych. Skomplikowane powiązania między różnymi podmiotami skutkowały olbrzymimi kosztami, jak na przykład prowizja dla PFR w wysokości 1,45 mld zł za obsługę tarcz.
Polityka finansowa w latach 2016-2023 spowodowała znaczący wzrost wydatków, prowadząc do nadmiernego deficytu budżetowego i negatywnie wpływając na polski dług. Dodatkowo, niestosowanie się do przepisów prawa skutkowało utratą znacznych kwot z tytułu kar wobec UE oraz brakiem środków z Krajowego Planu Odbudowy, co z kolei spowodowało pogorszenie ratingu Polski przez agencje ratingowe i niższy wzrost gospodarczy.
W dodatku, omijano stabilizującą regułę wydatkową, przekazując podmiotom sektora finansów publicznych obligacje zamiast dotacji i tworząc nowe jednostki poza limitem wydatków, co przyczyniło się do narastania problemów finansowych w kraju.
Podwyżki podatków
Ostatnio wprowadzono 22 nowe podatki i zwiększono obciążenia podatkowo-składkowe w relacji do PKB o 2,6 punktu procentowego PKB (ok. 90 mld zł wg PKB z 2023 r.). Te liczne zmiany spowodowały, że system podatkowy stał się bardziej nieprzewidywalny i skomplikowany, co z kolei obniżyło pozycję Polski w rankingu konkurencyjności podatkowej. Niestety, mimo poprawy ściągalności podatku VAT, szacunki na 2022 i 2023 rok wskazują na istotny wzrost luki VAT, co stanowi poważne wyzwanie.
Problem z finansowaniem samorządów
Finansowanie samorządów stało się upolitycznione, co prowadzi do braku stabilności i przewidywalności środków, jakie otrzymują w danym roku. W rezultacie pieniądze odpływają z dużych miast i zachodniej Polski, gdzie opozycja ma większe poparcie, na rzecz terenów z większą liczbą głosów dla partii rządzącej.
Od 2016 roku deficyt i dług w Polsce wzrosły, co spowodowało pogorszenie kondycji finansów publicznych. Okres dobrej koniunktury trwający do 2019 roku nie został wykorzystany ani do tworzenia buforów w budżecie państwa, ani do wzmocnienia potencjału gospodarki. Polska znalazła się wśród 5 krajów UE o największej nierównowadze finansów publicznych, co stwarza duże ryzyko otwarcia unijnej procedury nadmiernego deficytu wobec Polski.
Ponadto, wysoki dług i koszty jego obsługi spowodowały ryzyko przekroczenia progu 60% PKB przez sektor instytucji rządowych i samorządowych. Koszty obsługi długu są szacowane na około 8 mld zł, co sprawia, że pomimo relatywnie niskiego udziału długu w relacji do PKB na tle pozostałych krajów UE, koszty obsługi polskiego długu są wyższe od średniej unijnej. W 2023 roku Polska zajęła 22. miejsce z 27 pod względem wysokości kosztów obsługi długu publicznego, co czyni nasz dług jednym z najdroższych w Unii Europejskiej pod względem zapłaconych odsetek.
Wnioski na przyszłość sugerują konieczność przywrócenia przejrzystości finansów publicznych oraz nadania właściwej rangi planowaniu i sprawozdawczości finansowej jednostek sektora finansów publicznych. Dochody i wydatki sektora finansów publicznych wymagają uporządkowania, biorąc pod uwagę ich celowość, efektywność i skale. Należy również wprowadzić odpowiedzialne zarządzanie długiem publicznym, które zahamuje jego wzrost i obniży koszty obsługi, między innymi poprzez zmniejszenie skali korzystania z funduszy pozabudżetowych.
Naprawa finansów publicznych jest procesem długotrwałym, który będzie przebiegał stopniowo ze względu na skomplikowane wyzwania. Biała Księga ma na celu zainicjowanie szerokiej i uczciwej debaty publicznej, której efektem będzie wypracowanie całościowego, wieloletniego planu naprawy polskich finansów publicznych.
Informacja pochodzi z serwisu: pap-mediaroom.pl
