„Sprawiedliwa transformacja jest warunkiem legitymacji i akceptacji społecznej wdrażanych zmian. Powołanie kompetentnej instytucji na poziomie krajowym, odpowiedzialnej za koordynację tego procesu oraz usuwanie barier organizacyjnych i prawnych, stanowiłoby przełomowy moment i znacząco zwiększyłoby skuteczność transformacji” – mówi Krzysztof Głowacki, współautor raportu.
Postępująca dekarbonizacja Polski będzie wymagała inicjatywy i odważnych działań rządu, szczególnie w zapewnieniu wsparcia regionom węglowym oraz ich społecznościom, przedsiębiorcom i samorządom, których odchodzenie od energetyki węglowej stawia przed trudnym wyzwaniem.
„Dla nich proces transformacji energetycznej przekłada się na uzasadnione obawy o przyszłość pracy, stabilność społeczną, dostępność towarów i usług oraz możliwości spełniania przez samorządy lokalne swoich podstawowych funkcji – mówi Aneta Skubida, współautorka raportu. – Np. gminy, których dochody są najsilniej uzależnione od działalności kopalni i elektrowni węglowych w perspektywie najbliższych 20-30 lat, mogą stracić nawet 50-60% swoich dochodów. Tak drastyczny spadek może oznaczać, że nie będą w stanie pokryć nawet swoich wydatków bieżących np. pensji nauczycieli czy utrzymania dróg”.
Polska w przeszłości już mierzyła się z negatywnymi przykładami upadku miast „węglowych”. Obecnie czas na dokonanie niezbędnych zmian i uniknięcie podobnych losów przez kolejne miasta, gminy i ich społeczności ucieka, ale nadal nie jest za późno na przeprowadzenie udanej transformacji. Jednak obawy związane z potencjalnymi zapaściami całych miast i regionów są silną blokadą dla ambitnych działań.
Utrata pracy przez dużą liczbę zatrudnionych w górnictwie i przemyśle powiązanym może doprowadzić do „efektu domina”. Każdy 1 tys. zatrudnionych to ok. 100 mln zł rocznie w lokalnej gospodarce. Dla gmin i subregionów silnie związanych z wydobyciem węgla i produkcją energii z niego, konieczna jest jak najszybsza „ucieczka do przodu”.
Ze strony finansowej pomocny będzie przede wszystkim Europejski Zielony Ład, w tym Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, którego w bieżącej perspektywie finansowej UE, Polska ma być największym beneficjentem (3,5 mld EUR w ramach Funduszu oraz środki dostępne w ramach II i III filaru Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji), a także inne dostępne fundusze, których wartość liczona jest w setkach miliardów euro.
Skuteczne wykorzystanie największych w UE dotacji wspierających regiony węglowe będzie jednak wymagało wypracowania wspólnych wizji rozwoju i ścieżek ich osiągania. Zmiany muszą zajść na wielu polach, nie tylko technologicznym, ale też gospodarczym, społecznym, politycznym, prawnym czy finansowym. Dlatego też autorzy raportu proponują wykorzystanie innowacji systemowych i narzędzi w nich stosowanych, by odpowiedzieć na tak kompleksowe wyzwanie.
Zdaniem autorów raportu polski rząd może przejść do historii jako ten, który „zastał Polskę zadymioną, a zostawił ją zieloną (i w rozkwicie)”. Może też skazać ją na dekady kryzysu energetycznego, środowiskowego i ekonomicznego w wyniku drastycznego obniżenia konkurencyjności polskiej gospodarki oraz pogłębiania globalnego kryzysu klimatycznego. Okno na wykorzystanie szansy na ten pierwszy wariant kurczy się w bardzo szybkim tempie.
Raport dostępny jest pod linkiem: https://wise-europa.eu/wp-content/uploads/2022/12/bariery-transformacji.pdf
Fundacja WiseEuropa
WiseEuropa to niezależny think-tank, specjalizujący się w makroekonomii, polityce gospodarczej, europejskiej i zagranicznej. Misją WiseEuropa jest poprawa jakości polityki krajowej i europejskiej oraz środowiska gospodarczego przez oparcie ich na rzetelnych analizach ekonomicznych i instytucjonalnych, niezależnych badaniach oraz ocenach oddziaływania polityki na gospodarkę. Instytut angażuje obywateli, przedsiębiorców, ekspertów oraz twórców polityk publicznych z kraju i zagranicy do wspólnej debaty na temat modernizacji Polski i Europy oraz ich roli w świecie. Celem WiseEuropa jest działanie na rzecz aktywnej i zaangażowanej roli Polski w otwartym, zrównoważonym, demokratycznym rozwoju Europy. W centrum działalności WiseEuropa jest pobudzanie i inspirowanie debaty publicznej na temat przyszłości Polski i Europy.
Źródło informacji: WiseEuropa
Wiadomości dystrybuowane przez: pap-mediaroom.pl
